Etiqueta: realidad compleja

Elizabeth Bishop

1911-1979, Estados Unidos

Trad. D. Sam Abrams y Joan Margarit

Calle Varick

     De noche las fábricas
     luchan despiertas:
     miserables, preocupados edificios
     con tuberías por venas
     intentan hacer su trabajo.
     Prueban a respirar,
     las extendidas ventanas de la nariz
     con púas por pelos
     despiden, sin embargo, tantos hedores.
Y yo debo venderte, venderte,
venderte desde luego, querida, y tú me venderás a mí.

     Sobre ciertos suelos,
     ciertas sorpresas.
     Pálida, sucia luz,
     algún iceberg capturado
     al que se le impide derretirse.
     Mira las lunas mecánicas,
     enfermas, hechas
     para crecer y menguar
     por instigación de alguien.
Y yo debo venderte, venderte,
venderte desde luego, querida, y tú me venderás a mí.

     La música amorosa de las luces
     continúa trabajando. Las prensas
     imprimen calendarios,
     supongo; las lunas hacen medicinas
     o dulces. Nuestra cama
     elude el hollín,
     y los desgraciados olores
     nos mantienen cerca.
Y yo debo venderte, venderte,
venderte desde luego, querida, y tú me venderás a mí.

Fotografías de Robert Frank

Tłum. Ada Trzeciakowska

Ulica Varick

     Nocą fabryki
     toczą boje, przebudzone,
     nędzne, niespokojne budynki
     usiłują wykonać swoją pracę.
     Próbują oddychać,
     wydłużone nozdrza
     zarośnięte kolcami
     wydzielając też straszny smród.
A ja mam cię sprzedać, cię sprzedać
cie sprzedać, a jakże, kochana, a ty masz sprzedać mnie.

     Na niektórych piętrach,
     czary i cuda.
     Blade brudne światło,
     pochwycona góra lodowa
     chroniona przed stopieniem.
     Spójrz na mechaniczne księżyce,
     chore, zrobione, tak
     by ich przybywało i ubywało
     na czyjeś żądanie.
A ja mam cię sprzedać, cię sprzedać
cie sprzedać, a jakże, kochana, a ty masz sprzedać mnie.

     Miłosna muzyka świateł
     w najlepsze trwa. Prasy
     drukują kalendarze,
     jak sądzę; księżyce
     produkują lekarstwa
     albo słodycze. Nasze łóżko
     uchyla się przed sadzą a
     nieszczęsne odory
     otulają nas.
A ja mam sprzedać cię, sprzedać cię
sprzedać cię, a jakże, kochana, a ty masz sprzedać mnie

Varick Street

     At night the factories
     struggle awake,
     wretched uneasy buildings
     veined with pipes
     attempt their work.
     Trying to breathe,
     the elongated nostrils
     haired with spikes
     give off such stenches, too.
And I shall sell you sell you
sell you of course, my dear, and you’ll sell me.

     On certain floors
     certain wonders.
     Pale dirty light,
     some captured iceberg
     being prevented from melting.
     See the mechanical moons,
     sick, being made
     to wax and wane
     at somebody’s instigation.
And I shall sell you sell you
sell you of course, my dear, and you’ll sell me.

     Lights music of love
     work on. The presses
     print calendars
     I suppose; the moons
     make medicine
     or confectionery. Our bed
     shrinks from the soot
     and hapless odors
     hold us close.
And I shall sell you sell you
sell you of course, my dear, and you’ll sell me.

Elizabeth Bishop

1911-1979, Estados Unidos

Trad. D. Sam Abrams y Joan Margarit

En los almacenes de pescado

Aun siendo un frío ocaso,
allá abajo, en una de las piscifactorías,
un viejo estaba sentado, cosiendo su red
con su usada y pulida lanzadora
en la luz crepuscular, casi invisible,
de un oscuro castaño violáceo.
Hay en el aire un olor tan fuerte a bacalao
que hace moquear y lagrimear.
Los cinco almacenes de pescado tienen tejados puntiagudos y pendientes
y estrechas y rugosas pasarelas para que no resbalen,
al subir y bajar, las carretillas de los desvanes bajo la cubierta.
Todo es de plata: la pesada superficie del mar,
hinchándose con lentitud como si pensara desbordarse,
es opaca, pero la plata de los bancos,
de las nansas para las langostas y de los mástiles, todo ello extendido
entre las salvajes y afiladas rocas,
tiene un aspecto aparentemente traslúcido,
como las bajas, viejas construcciones con un musgo esmeralda
que ha crecido en los muros del lado de la orilla.
Los grandes cubos de pescado están completamente recubiertos
de capas de hermosas escamas de arenques,
y las carretillas tienen un enlucido semejante
hecho con esta cremosa, iridiscente cota de malla
con pequeñas, iridiscentes moscas arrastrándose por encima.
Sobre la leve cuesta detrás de las casas,
puesto en una escasa y luminosa extensión de hierba
hay un antiguo cabrestante de madera agrietada,
con las dos manivelas despintadas
y manchas melancólicas, como de sangre seca,
allí donde el hierro se ha oxidado.
El viejo acepta un Lucky Strike.
Fue amigo de mi abuelo.
Hablamos del declinar de la población,
del bacalao y del arenque,
mientras espera la llegada del bote del arenque.
Hay lentejuelas en su pulgar y en su chaleco.
Ha raspado la principal belleza, las escamas
de innumerables peces con este viejo y negro cuchillo
cuyo filo está gastado casi por completo.

Abajo, junto al agua, en el lugar
donde se hallan las barcas, sobre la larga rampa
que desciende hasta el agua, los delgados y plateados
troncos están puestos horizontales
al través de la piedra gris,
pendiente abajo, a intervalos de cuatro o cinco pies.

Fría y profunda oscuridad, absolutamente clara,
un elemento no soportable por mortal alguno,
ni siquiera por los peces o las focas… Una foca, una en particular,
la he visto aquí tarde tras tarde.
Sentía curiosidad por mí. Estaba interesada en la música:
como yo, creía en la inmersión total,
tanto que yo solía cantarle himnos baptistas.
También le cantaba
“Mi Dios es una poderosa fortaleza”.
Estaba sobre el agua y no dejaba de mirarme
moviendo un poco su cabeza.
Más tarde desaparecía, y de pronto emergía,
casi en el mismo sitio, con una especie de alzamiento de hombros,
como si lo que ocurría fuese en contra de su mayor sensatez.
Fría, profunda, oscura y absolutamente clara,
el agua clara, helada y gris… Detrás, a nuestra espalda,
comienzan los solemnes abetos.
Azulados, unidos a sus sombras,
un millón de árboles de Navidad están esperando
a que llegue la Navidad. El agua parece suspendida
sobre las redondeadas piedras grises, de un gris azulado.
Yo había visto, una y otra vez, el mismo mar, el mismo,
balanceándose ligeramente con indiferencia sobre las piedras,
gélidamente libre sobre las piedras,
sobre las piedras y también sobre el mundo.
Si sumergieras dentro de él tu mano,
inmediatamente te dolería la muñeca,
empezarían a dolerte los huesos, y la mano te quemaría
como si el agua se transmutase en fuego
que se alimentara de piedras consumiéndose con una llama gris oscuro.
Si lo probaras, primero te sabría amargo,
después como salmuera, y al final quemaría tu lengua.
Es como imaginamos que es el conocimiento:
oscuro, salado, claro, móvil, completamente libre,
sorbido de la fría, dura boca
del mundo, derivado para siempre de su pecho rocoso
entrando y retirándose, y, puesto que
nuestro conocimiento es histórico, entrando y fluyendo.

Fotogramas de Atando cabos. Fotografías de William Egglestone y Rachel Adams

Tłum. Andrzej Sosnowski

Przy rybaczówkach

Chociaż to zimny wieczór,
przy jednej hurtowni w porcie
stary mężczyzna wiąże sieć
ledwie widoczny w pomroce,
sieć ciemną, brunatnoczerwoną
czółenkiem wytartym i gładkim.
Woń dorsza tak ostra w powietrzu,
że łzy ciekną i kręci cię w nosie.
Pięć magazynów ma stożkowe dachy
i stromo biegną pod składy na poddasza
wąskie kładki z poprzecznymi listwami
dla taczek pchanych w górę i w dół.
Samo srebro: ciężkiej powierzchni morza
nabrzmiewającej powoli, jakby w rozterce,
czy się nie rozlać, jest matowe, ale srebro
ławek, więcierzy na homary, masztów
rozsypanych wśród uskoków dzikich skał
ma łudząco przejrzystą świetlistość,
jak te stare budynki ze szmaragdowym mchem
porastającym ich niskie ściany od wybrzeża.
Wielkie kadzie na ryby są koronkowo pokryte
całymi warstwami ślicznych łusek śledzi,
tak jak taczki, podobnie wyklejane
opalizującą i śmietankową kolczugą
z pełzającymi, tęczującymi muszkami.
Na niewysokim zboczu z tyłu chat,
w kępce rzadkiej i jaskrawej trawy
stoi staroświecki drewniany kabestan,
pęknięty, z parą długich, zbielałych korb
i melancholijnymi plamami jakby zaschłej krwi
wszędzie tam, gdzie żelazne części zardzewiały.
Staruszek zapali mojego lucky strike’a.
Przyjaźnili się z moim dziadkiem.
Rozmawiamy o malejącej populacji,
rozmawiamy o dorszu i śledziu;
czeka na przyjście kutra ze śledziami.
Widać cekinki na bluzie i na kciuku.
Zdarł całą łuskę, kardynalne piękno,
z niezliczonych ryb tym czarnym nożykiem,
którego ostrze prawie się przetarło.

W dole nad samą wodą, w miejscu,
gdzie wyciągają kutry po długiej pochylni
schodzącej w głąb wody, srebrzyste pnie
cienkich drzew biegną w dół poprzecznie
po szarych kamieniach, jeden za drugim,
co cztery, pięć stóp, w dół.

Zimny, skryty, głęboki, absolutnie jasny
żywioł nie dla śmiertelnych,
dla ryb i dla fok… Zwłaszcza jedną fokę
oglądam tutaj co wieczór.
Zainteresowała się mną. Ma muzyczne zacięcie;
zwolenniczka gruntownego zanurzenia, jak ja,
więc śpiewałam jej hymny baptystów.
Śpiewałam też „Mocarną twierdzą jest nasz Pan”.
Pionowo zamierała w wodzie, mierząc mnie
badawczym wzrokiem i lekko kiwając głową.
Później dawała nura, żeby raptownie wypłynąć
niemal w tym samym miejscu i tak się otrząsnąć,
jakby się sobie dziwiła.
Zimna, skryta, głęboka, absolutnie jasna,
jasna, szara, lodowata woda… Z tyłu, za nami
zaczynają się te uroczyste, smukłe jodły.
Niebieskawy, w świcie nieodłącznych cieni,
milion bożonarodzeniowych drzewek stoi,
czeka na Gwiazdkę. Woda jakby się uniosła
nad obłymi, szarymi, szaroniebieskimi kamieniami.
Widziałam to tyle razy, to samo morze, to samo,
nieznacznie, obojętnie huśtające się nad kamieniami,
z lodowatą swobodą nad kamieniami,
nad kamieniami, i wreszcie nad światem.
Gdybym tak zanurzyła teraz dłoń,
nadgarstek zabolałby natychmiast,
kostki przeszyłby ból i dłoń musiałaby palić,
jak gdyby woda była transmutacją ognia,
który trawi kamienie, płonąc
ciemnoszarym płomieniem. Gdybym spróbowała,
smak byłby najpierw gorzki, potem słony, a później
jak pożar języka. W tym świetle widzimy też wiedzę:
skrytą, słoną, jasną, bezmiernie swobodną i w ruchu,
hojną u zimnych i twardych ujść świata,
ściąganą z jego skalistych piersi
bez końca, płynną i hojną, a ponieważ
nasza wiedza jest historyczna, płynną i płonną.

At the Fishhouses

Although it is a cold evening,
down by one of the fishhouses
an old man sits netting,
his net, in the gloaming almost invisible,
a dark purple-brown,
and his shuttle worn and polished.
The air smells so strong of codfish
it makes one’s nose run and one’s eyes water.
The five fishhouses have steeply peaked roofs
and narrow, cleated gangplanks slant up
to storerooms in the gables
for the wheelbarrows to be pushed up and down on.
All is silver: the heavy surface of the sea,
swelling slowly as if considering spilling over,
is opaque, but the silver of the benches,
the lobster pots, and masts, scattered
among the wild jagged rocks,
is of an apparent translucence
like the small old buildings with an emerald moss
growing on their shoreward walls.
The big fish tubs are completely lined
with layers of beautiful herring scales
and the wheelbarrows are similarly plastered
with creamy iridescent coats of mail,
with small iridescent flies crawling on them.
Up on the little slope behind the houses,
set in the sparse bright sprinkle of grass,
is an ancient wooden capstan,
cracked, with two long bleached handles
and some melancholy stains, like dried blood,
where the ironwork has rusted.
The old man accepts a Lucky Strike.
He was a friend of my grandfather.
We talk of the decline in the population
and of codfish and herring
while he waits for a herring boat to come in.
There are sequins on his vest and on his thumb.
He has scraped the scales, the principal beauty,
from unnumbered fish with that black old knife,
the blade of which is almost worn away.

Down at the water’s edge, at the place
where they haul up the boats, up the long ramp
descending into the water, thin silver
tree trunks are laid horizontally
across the gray stones, down and down
at intervals of four or five feet.

Cold dark deep and absolutely clear,
element bearable to no mortal,
to fish and to seals . . . One seal particularly
I have seen here evening after evening.
He was curious about me. He was interested in music;
like me a believer in total immersion,
so I used to sing him Baptist hymns.
I also sang “A Mighty Fortress Is Our God.”
He stood up in the water and regarded me
steadily, moving his head a little.
Then he would disappear, then suddenly emerge
almost in the same spot, with a sort of shrug
as if it were against his better judgment.
Cold dark deep and absolutely clear,
the clear gray icy water . . . Back, behind us,
the dignified tall firs begin.
Bluish, associating with their shadows,
a million Christmas trees stand
waiting for Christmas. The water seems suspended
above the rounded gray and blue-gray stones.
I have seen it over and over, the same sea, the same,
slightly, indifferently swinging above the stones,
icily free above the stones,
above the stones and then the world.
If you should dip your hand in,
your wrist would ache immediately,
your bones would begin to ache and your hand would burn
as if the water were a transmutation of fire
that feeds on stones and burns with a dark gray flame.
If you tasted it, it would first taste bitter,
then briny, then surely burn your tongue.
It is like what we imagine knowledge to be:
dark, salt, clear, moving, utterly free,
drawn from the cold hard mouth
of the world, derived from the rocky breasts
forever, flowing and drawn, and since
our knowledge is historical, flowing, and flown.   

Elizabeth Bishop

1911-1979, Estados Unidos

Trad. Fernando Pérez Villalón

Crusoe en Inglaterra

Un nuevo volcán entró en erupción,
dicen los diarios, y la semana pasada estaba leyendo
dónde un barco vio nacer una isla:
primero una nube de vapor, a diez millas;
luego una mota negra –probablemente basalto–
surgió en los binoculares del oficial de cubierta
y se fijó en el horizonte como una mosca.
La nombraron. Pero mi pobre isla todavía sigue
in-redescubierta, in-renombrada.
Ninguno de los libros ha acertado.

Bueno, yo tenía cincuenta y dos
miserables, pequeños volcanes que podía escalar
con unas pocas zancadas resbalosas –
volcanes muertos como pilas de ceniza.
Solía sentarme al borde del más alto
y contar los otros que seguían en pie,
desnudos y plomizos, con sus cabezas voladas.
Pensaba que si eran del tamaño
que yo pensaba que los volcanes debían ser, me había
convertido en un gigante;
y si me había convertido en un gigante,
no podía soportar pensar en el tamaño de
las cabras y tortugas,
o las gaviotas, o las olas sucesivas
– un hexágono brillante de olas
cercándome, cercándome, pero sin cerrarse,
brillando y brillando, aunque el cielo
solía estar nublado.

Mi isla parecía ser
una especie de vertedero de nubes. Todas las nubes
desechadas del hemisferio venían a juntarse
sobre los cráteres – sus gargantas resecas
se sentían calientes al tocarlas.
¿Por eso entonces llovería tanto?
¿Por eso a veces todo el lugar siseaba?
Las tortugas avanzaban con sus altos domos a cuestas,
silbando como teteras.
(Y yo habría dado, o aceptado, algunos años
a cambio de una tetera de cualquier tipo, por supuesto.)
Los pliegues de lava, extendiéndose hacia el mar,
siseaban. Yo miraba hacía otro lado. Pero luego
me daba cuenta de que eran tortugas.
Las playas eran todas de lava, en varios tipos:
negra, roja, y blanca, y gris:
los colores jaspeados se veían bien.
Y tenía trombas marinas. Sí,
de a docenas, lejos,
iban y venían, avanzaban y retrocedían,
la cabeza en una nube, los pies en parches movedizos
o rasguños blancos.
Chimeneas de vidrio, flexible, atenuadas,
seres sacerdotales de vidrio… Vi
como el agua ascendía por ellos en espiral como humo.
Hermoso, sí, pero no muy buena compañía.

A menudo sentí compasión de mí mismo.
“¿Me merezco esto? Debe ser que sí, supongo.
Si no, no estaría aquí. ¿Hubo
un momento en que de hecho escogí esto?
No me acuerdo, pero puede ser.”
¿Qué tiene de malo, en todo caso, la autocompasión?
Balanceando mis piernas confiadamente
al borde de un cráter, me dije.
“La compasión empieza por casa.” Así que mientras más
compasión sentía, más me sentía en casa.

El sol se ponía
y salía del mar,
era uno solo, y yo también.
En la isla todos estaban de a uno:
un caracol de árbol, azul-violeta brillante
con una caparazón delgada, reptaba por todas partes,
sobre la única variedad de árbol,
una cuestión hollinosa como matorral.
Debajo de ellos, se amontonaban conchas de caracol,
y desde lejos
uno juraría que eran macizos de lirios.
Había un tipo de baya, rojo oscuro.
Las probé, de a una, con un intervalo de horas.
No muy ácidas, y nada malas, sin efectos nocivos;
así que fermenté un licor. Me tomaba
esa pócima pésima, hedionda y burbujeante,
que se me iba directo a la cabeza
tocaba mi flauta casera
(creo que tenía la escala más rara de la tierra)
y, mareado, gritaba y bailaba entre las cabras.
¡Hecho en casa, hecho en casa! ¿no lo somos todos?
Sentía un afecto profundo por
la más pequeña de mis industrias insulares.
No, no exactamente, la más pequeña era
una filosofía miserable.

Porque no sabía suficiente,
¿por qué no sabía suficiente de algo?
¿Drama griego, astronomía? Los libros
que había leído estaban llenos de huecos;
los poemas – bueno, traté de recitarle a mis lirios,
“Resplandecen en el ojo interno,
que es el goce…” ¿El goce de qué?
Una de las primeras cosas que hice
cuando volví fue mirarlo en el diccionario.

La isla olía a cabras y guano.
Las cabras eran blancas, también las gaviotas,
y ambas mansas, o bien pensaban
que yo era también una cabra, o una gaviota.
Baa, baa, baa y criii criii, criii
baa…criii…baa…todavía no puedo sacarme
ese sonido de los oídos; me duelen ahora.
Los gritos interrogantes, las réplicas equívocas
con una base de lluvia siseante,
siseante, las tortugas ambulantes
me sacaban de quicio.

Cuando todas las gaviotas
se echaban a volar al mismo tiempo, sonaban
como un árbol enorme en el viento, sus hojas.
Cerraba mis ojos y pensaba en un árbol,
un roble, digamos, con sombra de verdad, en alguna parte.
Había oído que el ganado puede enfermarse
por estar en una isla.
Me parecía que las cabras lo estaban.
Un macho cabrío subía al volcán
al que había bautizado como Mont d’Espoir o Mount Despair
(tenía tiempo para juegos de palabras),
y balaba sin parar, y olisqueaba el aire.
Lo tomaba de la barba y lo miraba.
Sus pupilas, horizontales, se estrechaban
sin expresar nada, o un poco de malevolencia.
¡Hasta los colores me cansaban tanto!
Un día teñí a una cabrita de rojo brillante
con mis bayas rojas, sólo para ver algo distinto.
Y luego su mamá no la reconocía.

Los sueños eran lo peor. Por supuesto que soñaba con comida
y amor, pero eran agradables más que
otra cosa. Pero luego soñaba con cosas
como cortarle el pescuezo a una guagua, confundiéndolo
con un cabrito. Tenía
pesadillas con otras islas
que se extendían lejos de la mía, una infinidad
de isas, islas y más islas,
como huevos de rana vueltos renacuajos
de islas, sabiendo que tendría que vivir
en cada una de ellas, eventualmente,
por siglos, registrando su flora,
su fauna, su geografía.

Justo cuando pensé que no podría soportarlo
ni un minuto más, llegó Viernes.
(Los relatos de eso están completamente equivocados.)
Viernes era amable.
Viernes era amable, y fuimos amigos.
¡Si sólo hubiera sido una mujer!
Quería tener descendencia,
y él también, creo. Pobre.
A veces regaloneaba a los cabritos,
y corría con ellos, o los llevaba en brazos.
– Me gustaba mirarlo, tenía un hermoso cuerpo.

Y entonces un día vinieron y nos sacaron de ahí.

Ahora vivo aquí, en otra isla,
que no parece serlo, pero ¿quién decide?
Mi sangre estaba llena de ellas; mi cerebro
criaba islas. Pero ese archipiélago
se extinguió. Estoy viejo.
Estoy aburrido, también, tomando té de verdad,
rodeado de cachivaches que no me interesan.
El cuchillo ahí en la estantería –
olía a sentido, como un crucifijo.
Sobrevivió. ¿Por cuántos años
le pedí, le imploré que no se rompiera?
Conocía cada mella y rasguño de memoria,
la hoja azulosa, la punta rota,
las vetas de madera en el mango…
Ahora ni me mira.
Su alma se ha escabullido.
Mis ojos descansan en él y siguen su curso.

El museo local me pidió
que les dejara todo:
la flauta, el cuchillo, los zapatos ajados,
mis pantalones desharrapados de cuero de cabra
(la piel se llenó de polillas),
la sombrilla que me tomó tanto tiempo
para acordarme de cómo iban las varas.
Todavía funciona, pero, cerrada,
se ve como un ave de corral flaca y desplumada.
¿Cómo puede alguien querer estas cosas?
Y Viernes, mi querido Viernes, murió de sarampión
en marzo harán diecisiete años.

Fotogramas de La tortuga roja

Tłum. Andrzej Sosnowski

Crusoe w Anglii

Erupcję nowego wulkanu
odnotowują gazety, a tydzień temu czytałem,
jak statek asystował gdzieś przy narodzinach wyspy:
najpierw tchnienie pary w odległości dziesięciu mil
a potem czarny punkt – prawdopodobnie bazalt –
wyrósł w oficerskiej lornetce
i przywarł do horyzontu jak mucha.
Wymyślili nazwę. A moja biedna stara wyspa nadal
powtórnie nieodkryta, nazwana raz na zawsze.
W żadnej książce nie ma jej prawdziwej nazwy.

Cóż, ja miałem pięćdziesiąt dwa
smętne, malutkie wulkany do wspinaczki
w paru grożących poślizgiem krokach –
martwe jak kupki popiołu.
Siadałem na krawędzi najwyższego,
rachując pozostałe, które sterczały nagie
i ołowiane, z odstrzelonymi główkami.
Myślałem, że jeśli one są wielkości,
jaka przystoi wulkanom, to ja
stałem się olbrzymem;
a jeżeli ja stałem się olbrzymem,
to strach pomyśleć, jakie rozmiary
mają kozy i żółwie,
albo mewy, albo nakładające się na siebie fale –
rozmigotany sześciokąt fal
zaciskający się bezustannie, jednak nie do końca,
rozmigotany nieustannie, chociaż zachmurzenie
było przeważnie całkowite.

Na mojej wyspie miało miejsce coś
jak z wałka chmur. Spływały niedobitki
chmur z całej półkuli i wisiały
nad kraterami – ich spajane gardła
parzyły w dotyku.
Czy to dlatego tak często padał deszcz?
I dlatego nie było czasem słychać nic prócz syku?
Żółwie telepały się w swoich wyniosłych kopułach,
posykując jak imbryki.
(Oddałbym parę lat, a może odebrałbym parę lat,
za pierwszy z brzegu czajnik, bez dwóch zdań).
Albo fałdy lawy suną w stronę morza,
sycząc. Obrót głowy. I okazuje się,
że to kolejne żółwie.
Moje plaże pokrywała lawa różnobarwna,
czerwona i czarna, szara oraz biała;
marmurkowe żyłki barw przyjemne były dla oka.
I przechodziły trąby wodne. Och,
z pół tuzina naraz, to bliżej, to dalej
w szarżach i odwrotach, daleko na morzu,
z głowami w chmurze, ze stopami w płachtach
roztrzepywanej bieli.
Szklane kominy, wiotkie, powłóczyste
jak celebransi ze szkła… Śledziłem
korkociągi wody idące w górę jak dym.
Piękne, lecz sobie z nimi nie pogadasz.

Często dawałem upust litości nad sobą.
„Zasłużyłem na ten los? Najwyraźniej tak.
Inaczej bym tu nie tkwił. A czy był taki
moment, kiedy go faktycznie wybrałem?
Nie przypominam sobie, lecz możliwe, że był”
Zresztą, czy to coś złego czuć litość nad sobą?
Siedząc, dyndając nogami, jak gdyby nigdy nic,
na krawędzi krateru, powiadałem sobie
„Człowiek w dom, litość w dom”. Im więcej
litości, tym bardziej czułem się jak w domu.

Słońce wchodziło w morze; to samo kuriozum
wychodziło z morza,
i jedno było słońce, i byłem jeden ja.
Wszystko na wyspie istniało w jednej postaci:
jeden ślimak drzewny w jaskrawych fioletach
cienkiej skorupki ciągle wpełzał na wszystko,
na jedyną odmianę tamtejszego drzewa,
smoliste, skarlałe krzaczory.
Całe zaspy muszelek leżały pod nimi,
i można by przysiąc, z daleka,
że to rabaty irysów.
Był jeden gatunek jagód, ciemnoczerwony.
Próbowałem po jednej, co dwie, trzy godziny.
Całkiem niezłe, lekko kwaśne, żadnych objawów,
więc postanowiłem nastawić. Popijałem
okropny, musujący zajzajer,
który natychmiast uderzał mi do głowy,
grałem na moim flecie domowej roboty
(świat nigdy nie słyszał tak obłędnej skali)
i tańczyłem pośród kóz, pohukując, zawiany.
Domowa robota! Domowa robota! Wszyscyśmy
wszak domowej roboty? Żywiłem głębokie uczucie
do najdrobniejszego z mych wyspiarskich wynalazków.
Może niezupełnie, gdyż tym najdrobniejszym był
pożałowania godny rodzaj filozofii.

Ponieważ za słabo się orientowałem.
Dlaczego nie orientowałem się w czymś dostatecznie?
W greckim dramacie albo astronomii? Przeczytane
książki były pełne luk;
wiersze – no cóż, próbowałem
recytować grządkom mych kosaćców:

„Bo często dziś, gdy na wznak leżę
w błogim…” W błogim czym?
Jak tylko wróciłem, właściwie od razu
sięgnąłem po książkę, by to sprawdzić,

Główny zapach na wyspie to kozy i guano.
Kozy były białe, mewy też były białe,
wszystko zbyt poufałe, chyba że widziały
we mnie też jakąś kozę czy mewę.
Beee, beee, beee oraz skwir, skwir, skwir,
Beee… skwir… beee… Wciąż jeszcze mam
te dźwięki w głębi uszu; teraz już do bólu.
Pytające wrzaski, pokrętne odpowiedzi
na tle syczącego dżdżu
i syczących, peregrynujących żółwi
dały mi się we znaki.

Kiedy wszystkie mewy razem zrywały się do lotu,
brzmiały jak duże drzewo na wietrze, jak szum liści.
Zamykałem oczy i myślałem o takim drzewie,
0 dębie, dajmy na to, prawdziwym cieniu gdzieś tam.
Słyszałem o wyspiarskiej chorobie krów.
Sądzę, że widziałem ją u kóz.
Jeden samczyk przystawał na wulkanie,
który nazwałem Mont d’Espoir alias Mount Despair
(dość miałem czasu, by bawić się słownictwem),
1 tylko beczał i beczał, nozdrzami łowiąc powietrze.
Łapałem go za brodę i obserwowałem.
Źrenice, horyzontalne, zwężały się w szparki,
nie wyrażając nic, ot, nieco złośliwości.
Byłem wykończony samą kolorystyką!
Raz przefarbowałem koziołka na jaskrawą czerwień
moimi jagodami, żeby po prostu zobaczyć
coś odrobinę innego.
Rodzona matka nie mogła go poznać.

Sny były najgorsze. Śniłem naturalnie
o wyżerce i miłości, lecz były to stosunkowo
przyjemne sny. Ale mogło mi się też przyśnić
podrzynanie gardła, kiedy małe dziecko
myliłem z koziołkiem. Miałem koszmarne sny
o innych wyspach biegnących precz od mojej wyspy
jedna za drugą, nieskończonym pasmem
wysp płodzących wyspy,
żabiego skrzeku wysp rodzącego głowaczyki
wysp, mając świadomość, że w swoim czasie
na każdej z nich będę musiał żyć,
całe wieki studiując ich faunę,
florę, geografię.

Właśnie kiedy myślałem, że już nie wytrzymam
ani minuty dłużej, pojawił się Piątek.
(Istniejące relacje są tu kompletnie chybione).
Piątek był miły.
Piątek był miły, zostaliśmy przyjaciółmi.
Gdyby do tego jeszcze był kobietą!
Chciałem przedłużać nasz gatunek.
Coś mi się zdaje, że biedny chłopak też.
Przytulał czasem młodziutkie koźlęta,
ścigał się z nimi, nosił je na rękach.
Ładnie wyglądał; miał takie ładne ciało.

Pewnego dnia dobili i wzięli nas na pokład.

Obecnie mieszkam tutaj, to także jest wyspa,
choć nie wygląda na wyspę, ale kto to stwierdza?
Ja miałem wyspy we krwi; mój mózg
broczył wyspami. A jednak ten archipelag
wysechł już do cna. Stary jestem.
I nudzę się, pijąc prawdziwą herbatę
w otoczeniu nieciekawej rupieciarni.

Ot, tamten nóż, który leży na półce –
kiedyś emanował sensem, jak krucyfiks.
Nóż żył. Przez ile lat
prosiłem go, zaklinałem, aby nie pękł?
Znałem na pamięć każdą szczerbę, rysę,
błękitnawe ostrze, czubek ułamany,
linie słojów na drewnianym trzonku…
Teraz już w ogóle nie chce na mnie spojrzeć.
Żywotne tchnienie gdzieś wyparowało.
Chwilę na niego patrzę i odwracam wzrok.

Tutejsze muzeum zwróciło się z prośbą,
żebym w całości wszystko im zostawił:
mój flet, nóż, buty wyschłe na wiór
i wyliniałe spodnie z koźlej skóry
(mole wdały się w sierść),
parasol, który kosztował mnie tyle czasu,
kiedy kombinowałem, jak mają iść pręty.
Wciąż sprawny, lecz w stanie spoczynku
wygląda jak oskubany, chudy ptak.
Jak można chcieć posiadać takie rzeczy?
A Piątek, mój Piątek, zmarł na odrę;
siedemnaście lat będzie w marcu tego roku.

Crusoe in England

A new volcano has erupted,
the papers say, and last week I was reading
where some ship saw an island being born:
at first a breath of steam, ten miles away;
and then a black fleck–basalt probably–
rose in the mate’s binoculars
and caught on the horizon like a fly.
They named it. But my poor old island’s still
un-rediscovered, un-renamable.
None of the books has ever got it right.

Well, I had fifty-two
miserable, small volcanoes I could climb
with a few slithery strides–
volcanoes dead as ash heaps.
I used to sit on the edge of the highest one
and count the others standing up,
naked and leaden, with their heads blown off.
I’d think that if they were the size
I thought volcanoes should be, then I had
become a giant;
and if I had become a giant
I couldn’t bear to think what size
the goats and turtles were,
or the gulls, or the overlapping rollers
–a glittering hexagon of rollers
closing and closing in, but never quite,
glittering and glittering, though the sky
was mostly overcast.

My island seemed to be
a sort of cloud-dump. All the hemisphere’s
left-over clouds arrived and hung
above the craters–their parched throats
were hot to touch.
Was that why it rained so much?
And why sometimes the whole place hissed?
The turtles lumbered by, high-domed,
hissing like teakettles.
(And I’d have given years, or taken a few,
for any sort of kettle, of course.)
The folds of lava, running out to sea,
would hiss. I’d turn. And then they’d prove
to be more turtles.
The beaches were all lava, variegated,
black red, and white, and gray;
the marbled colors made a fine display.
And I had waterspouts. Oh,
half a dozen at a time, far out,
they’d come and go, advancing and retreating,
their heads in cloud, their feet in moving patches
of scuffed-up white.
Glass chimneys, flexible, attenuated,
sacerdotal beings of glass…I watched
the water spiral up in them like smoke.
Beautiful, yes, but not much company.

I often gave way to self-pity.
“Do I deserve this? I suppose I must.
I wouldn’t be here otherwise. Was there
a moment when I actually chose this?
I don’t remember, but there could have been.”
What’s wrong about self-pity, anyway?
With my legs dangling down familiarly
over a crater’s edge, I told myself
“Pity should begin at home.” So the more
pity I felt the more I felt at home.

The sun set in the sea; the same odd sun
rose from the sea,
and there was one of it and one of me.
The island had one kind of everything:
one tree snail, a bright violet-blue
with a thin shell, crept over everything,
over the one variety of tree,
a sooty, scrub affair.
Snail shells lay under these in drifts
and, at a distance,
you’d swear that they were beds of irises.
There was one kind of berry, a dark red.
I tried it, one by one, and hours apart.
Sub-acid, and not bad, no ill effects;
and so I made home-brew. I’d drink
the awful fizzy, stinging stuff
that went straight to my head
and play my home-made flute
(I think it had the weirdest scale on earth)
and, dizzy, whoop and dance among the goats.
Home-made, home-made! But aren’t we all?
I felt a deep affection for
the smallest of my island industries.
No, not exactly, since the smallest was
a miserable philosophy.

Because I didn’t know enough.
Why didn’t I know enough of something?
Greek drama or astronomy?
The books?I’d read were full of blanks;
the poems–well, I tried
reciting to my iris-beds,
“They flash upon that inward eye,
which is the bliss…” The bliss of what?
One of the first things that I did
when I got back was look it up.

The island smelled of goat and guano.
The goats were white, so were the gulls,
and both too tame, or else they thought
I was a goat, too, or a gull.
Baa, baa, baa and shriek, shriek, shriek,
baa…shriek…baa… I still can’t shake
them from my ears; they’re hurting now.
The questioning shrieks, the equivocal replies
over a ground of hissing rain
and hissing, ambulating turtles
got on my nerves.

When all the gulls flew up at once, they sounded
like a big tree in a strong wind, its leaves.
I’d shut my eyes and think about a tree,
an oak, say, with real shade, somewhere.
I’d heard of cattle getting island-sick.
I thought the goats were.
One billy-goat would stand on the volcano
I’d christened Mont d’Espoir or Mount Despair
(I’d time enough to play with names),
and bleat and bleat, and sniff the air.
I’d grab his beard and look at him.
His pupils, horizontal, narrowed up
and expressed nothing, or a little malice.
I got so tired of the very colors!
One day I dyed a baby goat bright red
with my red berries, just to see
something a little different.
And then his mother wouldn’t recognize him.

Dreams were the worst. Of course I dreamed of food
and love, but they were pleasant rather
than otherwise. But then I’d dream of things
like slitting a baby’s throat, mistaking it
for a baby goat. I’d have
nightmares of other islands
stretching away from mine, infinities
of islands, islands spawning islands,
like frogs’ eggs turning into polliwogs
of islands, knowing that I had to live
on each and every one, eventually,
for ages, registering their flora,
their fauna, their geography.

Just when I thought I couldn’t stand it
another minute longer, Friday came.
(Accounts of that have everything all wrong.)
Friday was nice.
Friday was nice, and we were friends.
If only he had been a woman!
I wanted to propagate my kind,
and so did he, I think, poor boy.
He’d pet the baby goats sometimes,
and race with them, or carry one around.
–Pretty to watch; he had a pretty body.

And then one day they came and took us off.

Now I live here, another island,
that doesn’t seem like one, but who decides?
My blood was full of them; my brain
bred islands. But that archipelago
has petered out. I’m old.
I’m bored too, drinking my real tea,
surrounded by uninteresting lumber.
The knife there on the shelf–
it reeked of meaning, like a crucifix.
It lived. How many years did I
beg it, implore it, not to break?
I knew each nick and scratch by heart,
the bluish blade, the broken tip,
the lines of wood-grain in the handle…
Now it won’t look at me at all.
The living soul has dribbled away.
My eyes rest on it and pass on.

The local museum’s asked me to
leave everything to them:
the flute, the knife, the shrivelled shoes,
my shedding goatskin trousers
(moths have got in the fur),
the parasol that took me such a time
remembering the way the ribs should go.
It still will work but, folded up,
looks like a plucked and skinny fowl.
How can anyone want such things?
–And Friday, my dear Friday, died of measles
seventeen years ago come March.

Elizabeth Bishop

1911-1979, Estados Unidos

Trad. Ada Trzeciakowska

Santarém

Por supuesto, puede que todo lo recuerde mal
después, después- ¿de cuántos años?

Aquella tarde dorada no quise seguir viajando;
lo que más me apetecía era quedarme un tiempo
allí en la confluencia de dos grandes ríos, Tapajós, Amazonas,
que fluían y fluían, majestuosos y silenciosos, al este.
De repente aparecieron casas, personas y un montón de
barcos mestizos pasando de un lado para otro
bajo el cielo de nubes preciosas, iluminadas por debajo,
con todo dorado, bruñido a lo largo de un lado,
y todo claro, alegre, despreocupado – por lo menos eso parecía-.
Me gustó el lugar; me gustó la idea del lugar.
Dos ríos. ¿Acaso no brotaron dos ríos
del Jardín del Paraíso? No, eran cuatro
y habían divergido. Aquí hay solo dos
y juntándose. Igual si a uno le resulta tentadora
una interpretación literaria
como esa: vida/muerte, cierto/falso, masculino/femenino
-semejantes nociones se habrían resuelto, disuelto, inmediatamente
en esa deslumbrante y acuosa dialéctica.

Frente a la iglesia, catedral, mejor dicho,
había una modesta rambla y un pabellón
a punto de caerse al río,
palmeras regordetas y llamativas como ceniceros con brasa,
edificios de una planta, estucos, azules o amarillos,
y una casa con fachada de azulejos, amarillos como ranúnculos.
La calle estaba sumida en la arena dorada y oscura del río
mojada por la lluvia ritual de cada tarde,
e yuntas de cebúes caminaban pesadamente, nobles, apacibles
y azules con sus cuernos curvados por abajo y orejas colgando,
tirando de carros de ruedas sólidas.
Las pezuñas de cebúes, los pies de la gente
se hundían en arena dorada,
humedecidos e insonorizados por la arena dorada,
de forma que el único sonido que llegaba era el crujir y el –shu, shu, shu-.

Dos ríos llenos de una locura de barcos – gente,
toda cambiando de idea aparentemente, embarcando,
desembarcando, remando en torpes barcazas.
(Después de la Guerra de Secesión algunas familias sureñas
vinieron aquí, aquí donde se permitía tener esclavos.
Dejaron algunos ojos azules, nombres ingleses,
y -remos-. En todos los sitios, todos
a lo largo de las cuatro mil millas del Amazonas
no hacen otra cosa que remar.)
(…)

(¡Catedrales, por cierto!). Hacía una semana más o menos
hubo una tormenta eléctrica y sobre la catedral
cayó un rayo. En una torre había dejado
una fisura en zigzag ensanchándose hacia abajo.
Era un milagro. A la casa del cura justo al lado
también la alcanzó el rayo y su cama de latón pulido
(la única en todo el pueblo) se volvió negra al galvanizarse.
–Graças a deus– estábamos por entonces en Belém,

En una farmacia azul el farmacéutico
colgó un nido vacío de avispas junto a un estante:
pequeño, exquisito, limpio, de blanco opaco,
y duro como estuco. Lo admiré
tanto que me lo regaló.
Entonces -sonó la sirena de mi barco de vapor-. No pude quedarme.
De vuelta a bordo, un compañero de viaje, el señor Swan,
holandés, ex-director de Philips Electric,
un viejo de verdad muy simpático,
que quería ver el Amazonas antes de morir,
me preguntó: “Qué es esa cosa tan fea?”

Tłum. Andrzej Sosnowski

Oczywiście mogę sobie przypominać to wszystko opacznie
po ilu – ilu latach?

Tamtego złotego wieczora naprawdę nie chciałam dalej podróżować;
niczego bardziej nie chciałam, niż zatrzymać się na dłuższą chwilę
u zbiegu tych dwóch wielkich rzek, Tapajós i Amazonki,
dostojnie, cicho płynących, płynących na wschód.
Nagle pojawiły się domy, byli ludzie i mnóstwo dziwnych
kryp śmigających tam i nazad po rzece,
pod niebem ze wspaniałych, od spodu podświetlonych chmur,
ze wszystkim wyzłoconym, skrzącym się wzdłuż jednej strony,
wszystkim jasnym, pogodnym, niedbałym – tak to wyglądało.
Podobało mi się takie miejsce; podobała mi się idea tego miejsca.
Dwie rzeki. Czy dwie rzeki nie wypływały
z ogrodu w Edenie? Nie, były cztery
i rozchodziły się w różne strony. Tutaj tylko dwie
i się schodziły. Nawet gdyby ulec pokusie
literackich interpretacji
takich jak: życie-śmierć, prawda-fałsz, męskie-żeńskie
pojęcia takie zlałyby się ze sobą, rozpłynęły raz dwa
w tej wodnej, oślepiającej dialektyce.

Naprzeciw kościoła; naprzeciw Katedry, rzecz jasna,
była skromna promenada, dalej belweder
jakby już spadający do rzeki,
korpulentne palmy-strojnisie ukwiecone jak popielniki z żarem,
budynki jednopiętrowe, stiuk w kolorze niebieskim lub żółtym,
i jeden dom z frontem w azulejos, jak jaskier żółtym.
Cała ulica w głębokim ciemnozłotym piasku z rzeki,
zmoczona po rytualnym popołudniowym deszczu,
a zaprzęgi zebu stąpały ciężko, dumne, szlachetne
i błękitne, z rogami skrzywionymi w dół i wiszącymi uszami,
ciągnąc wozy o pełnych kołach.
Racice tych zebu, stopy ludzi
brodziły w złotawym piasku,
mokre, wytłumione w złotawym piasku,
tak że niemal jedyny donośniejszy odgłos
to było skrzypienie oraz szu, szu, sza.

Dwie rzeki pełne wodnego szaleństwa – ludzie
najwidoczniej nieustannie zmieniający plany, wsiadający,
wysiadający, wiosłujący w klocowatych płaskodenkach.
(Po wojnie secesyjnej grupa rodzin przybyła tutaj
z Południa; tu mogły nadal posiadać niewolników.
Zostawiły trochę niebieskich oczu i angielskich imion
oraz dulki. Żadna inna miejscowość, nikt
na czterech tysiącach mil Amazonki
niczego innego nie robi, tylko pagajuje).
Jakiś tuzin młodych mniszek w białych habitach
machał wesoło ze starego tylnokołowca
stojącego pod parą, już obwieszonego hamakami

w drodze na misję, oddaloną o tyle dni i nocy
w górze Bóg wie jakiego zatraconego dopływu.
Bocznokołowce, niezliczone chybotliwe pirogi…
W jednej stała krowa, całkiem spokojnie
przeżuwając paszę, kolebiąc się, chybocząc,
gdzieś tam wieziona, gdzie zostanie poślubiona.
Szkuner rzeczny z wygiętymi do tyłu masztami,
pod fioletowymi żaglami, robił zwrot tak późno,
że bukszprytem chyba już dotknął kościoła

(Katedry, rzecz jasna!). Jakiś tydzień wcześniej
była burza z piorunami i w Katedrę walnął był
grom. Na jednej wieży z góry na dół pozostało
zygzakowate, rozszerzające się pęknięcie
Był to cud. Zaraz obok domostwo księdza
też zostało rażone i jego łóżko z mosiądzu
(jedyne takie w mieście) sczerniało od galwanizacji.
–Gracas a deus – bawił wtedy w Belem.

Aptekarz w niebieskiej aptece
powiesił puste gniazdo os przy jednej z półek:
małe, śliczne, czysty niklowy biały mat,
twarde jak stiuk. Zachwyciłam się
tak bardzo, że mi je podarował.
Potem – zagwizdał parowiec. Nie mogłam zostać.
Na statku jeden ze współpasażerów, Mr. Swan,
Holender, odchodzący dyrektor Philips Electric,
naprawdę bardzo miły starszy pan,
który chciał zobaczyć Amazonkę, zanim umrze,
spytał: „A co to za paskudztwo?”

Santarém

Of course I may be remembering it all wrong
after, after—how many years?

That golden evening I really wanted to go no farther;
more than anything else I wanted to stay awhile
in that conflux of two great rivers, Tapajós, Amazon,
grandly, silently flowing, flowing east.
Suddenly there’d been houses, people, and lots of mongrel
riverboats skittering back and forth
under a sky of gorgeous, under-lit clouds,
with everything gilded, burnished along one side,
and everything bright, cheerful, casual—or so it looked.
I liked the place; I liked the idea of the place.
Two rivers. Hadn’t two rivers sprung
from the Garden of Eden? No, that was four
and they’d diverged. Here only two
and coming together. Even if one were tempted
to literary interpretations
such as: life/death, right/wrong, male/female
—such notions would have resolved, dissolved, straight off
in that watery, dazzling dialectic.

In front of the church, the Cathedral, rather,
there was a modest promenade and a belvedere
about to fall into the river,
stubby palms, flamboyants like pans of embers,
buildings one story high, stucco, blue or yellow,
and one house faced with azulejos, buttercup yellow.
The street was deep in dark-gold river sand
damp from the ritual afternoon rain,
and teams of zebus plodded, gentle, proud,
and -blue-,with down-curved horns and hanging ears,
pulling carts with solid wheels.
The zebus’ hooves, the people’s feet
waded in golden sand,
dampened by golden sand,
so that almost the only sounds were creaks and –shush, shush, shush-.

Two rivers full of crazy shipping—people
all apparently changing their minds, embarking,
disembarking, rowing clumsy dories.
(After the Civil War some Southern families
came here; here they could still own slaves.
They left occasional blue eyes, English names,
and -oars-. No other place, no one
on all the Amazon’s four thousand miles
does anything but paddle.)
A dozen or so young nuns, white-habited,
waved gaily from an old stern-wheeler
getting up steam, already hung with hammocks
—off to their mission, days and days away
up God knows what lost tributary.
Side-wheelers, countless wobbling dugouts…
A cow stood up in one, quite calm,
chewing her cut while being ferried,
tipping, wobbling, somewhere, to be married.
A river schooner with raked masts
and violet-colored sails tacked so close
her bowsprit seemed to touch the church

(Cathedral, rather!). A week or so before
there’d been a thunderstorm and the Catheral’d
been struck by lightning. One tower had
a widening zigzag crack all the way down.
It was a miracle. The priest’s house right next door
had been struck, too, and his brass bed
(the only one in town) galvanized black.
–Graças a deus– — he’d been in Belém.

In the blue pharmacy the pharmacist
had hung an empty wasps’ next from a shelf:
small, exquisite, clean matte white,
and hard as stucco. I admired it
so much he gave it to me.
Then—my ship’s whistle blew. I couldn’t stay.
Back on board, a fellow-passenger, Mr. Swan,
Dutch, the retiring head of Philips Electric,
really a very nice old man,
who wanted to see the Amazon before he died,
asked, «What’s that ugly thing?»

Elizabeth Bishop

1911-1979, Estados Unidos

Trad. D. Sam Abrams y Joan Margarit

Cuestiones de viaje

Aquí hay demasiadas cascadas: arrolladores torrentes
bajan rápidamente hacia el mar,
y la presión de tantas nubes en las cimas de las montañas
los hace desbordarse en una suave cámara lenta sobre las laderas,
volviéndose cascadas ante nuestros propios ojos.
-Ya que si aquellas venas, aquellas largas millas de brillantes manchas de lágrimas,
aún no son cascadas,
en una época más o menos rápida, como las que aquí transcurren,
probablemente lo serán.
Pero si los arroyos y las nubes continúan viajando, viajando,
las montañas parecen cascos de volcados buques
con limos colgantes y lapas.

Piensa en el largo viaje a casa.
¿Tendríamos que haber permanecido en casa y pensar en esto de aquí?
Hoy, ¿dónde deberíamos estar?
¿Es correcto ser espectadores de extraños que actúan en una obra
en el más extraño de los teatros?
¿Qué infantilismo nos empuja, mientras queda un aliento de vida
en nuestros cuerpos, a correr
para mirar el sol desde el otro lado?
¿Para ver el más pequeño colibrí verde del mundo?
¿Para mirar con atención alguna vieja, inexplicable obra de piedra,
inexplicable e impenetrable,
desde todos los puntos de vista,
percibida en el acto y siempre, siempre encantadora?
Oh, ¿debemos soñar nuestros sueños
y también realizarlos?
¿Y nos queda espacio
para un poniente plegable de viaje, y todavía lo bastante cálido?

Hubiese sido una lástima, a buen seguro,
no haber visto los árboles a lo largo del camino,
realmente exagerados en su belleza,
no haber visto sus gestos,
como nobles pantomimas con vestidos color rosa.
-No haber necesitado detenerse a poner gasolina y no haber podido oír
esas dos tristes notas de la melodía de madera
de unos desaparejados zuecos de madera
que, sin cuidado alguno, golpean
el suelo manchado de aceite de la gasolinera.
(En otro país los zuecos estarían controlados:
cada par sonaría con un idéntico tono.)
-Sería una lástima no haber escuchado
la otra música, la menos primitiva, del gordo pájaro castaño
que canta posado sobre la estropeada bomba de gasolina
en la barroca iglesia de cañas de los jesuitas:
tres torres, cinco cruces de plata.

-Sí, sería una lástima no haber ponderado nunca,
sin precisión, indefinidamente,
qué relación puede existir durante siglos
entre el más burdo calzado de madera
y el cuidado y la exigencia
de las fantasías en las jaulas de madera.
-No haber estudiado historia en
la débil caligrafía de las jaulas de pájaros cantores.
-Y nunca haber tenido que escuchar la lluvia,
tan parecida a los discursos de los políticos:
dos horas de oratoria sin pausa alguna
y después, de repente, un silencio de oro
durante el cual la viajera toma un cuaderno de notas y escribe:

“¿Es una falta de imaginación lo que hace que vengamos
a lugares imaginados, en lugar de quedarnos en casa?
¿O quizá Pascal no tenía toda la razón
en aquello de sentarse tranquilo en una estancia?

Continente, ciudad, país, sociedad:
la elección nunca es amplia ni libre.
Y aquí, o allí… No. ¿Tendríamos que habernos quedado en casa,
doquiera fuese?”.

Fotogramas de Jauja de Lisandro Alonso y Moonrise Kingdom de W. Anderson

Tłum. Andrzej Sosnowski

Pytania w kwestii podróży

Za dużo tych wodospadów; stłoczone strumienie
za szybko pędzą w dół ku morzu,
a pod naporem tylu chmur te górskie wierzchołki
zaczynają musować ze wszystkich stron w zwolnionym tempie,
zmieniając się w wodospady wprost na naszych oczach.
-Bo jeśli te smugi, te błyszczące, kilometrowe łzy
to jeszcze nie wodospady,
to w mgnieniu wieku, a tak biegną tu wieki,
zapewne nimi się staną.
Lecz gdy strumienie i chmury tak sobie podróżują, podróżują,
góry wyglądają jak przewrócone okręty
z brodami skorupiaków i szlamu.

Pomyśl o drodze powrotnej.
Należało zostać w domu i o tych stronach pomyśleć?
Gdzie wypadałoby nam być dzisiaj?
Czy godzi się oglądać dziwnych nieznajomych w sztuce
w tym najdziwniejszym z teatrów?
Cóż to za dziecinada, że póki tchu,
nie wahamy się spieszyć choćby zaraz,
żeby obejrzeć słonce z drugiej strony?
Najmniejszego zielonego kolibra na świecie?
Gapić się w niepojęte, zacne rumowisko,
niepojęte i nieprzeniknione,
w dowolnie wybrany widok,
ujrzany w lot i zawsze, na zawsze cudowny?
Och, czy musimy śnić te swoje sny
i na dokładkę je zjadać?
I czy zdołamy zmieścić kolejny
zawijany zachód słońca, jeszcze ciepły?

Jednak na pewno byłoby nam szkoda
nie ujrzeć drzew rosnących wzdłuż tej drogi,
naprawdę zbyt natarczywych w swoim pięknie,
nie ujrzeć ich gestykulacji w stylu
majestatycznych mimów odzianych na różowo.
Nie musieć stawać po benzynę w polu,
nie słyszeć smutnej, drewnianej melodii
niezgranych codaków na dwie nuty
beztrosko stukających o podłogę
lepkiej od smaru stacji benzynowej.
(W innym kraju drewniaki musiałyby przejść testy.
Każdą parę obowiązywałby identyczny dźwięk).
-Tak, szkoda nie posłuchać innej,
mniej prymitywnej muzyki tłustego brązowego ptaka
nad zepsutą pompą benzynową, w środku
jezuickiego baroku bambusowego kościoła:
trzy wieże, srebrnych krzyży pięć.

-Tak, szkoda nie podumać trochę,
niewyraźnie i bez głębszych wniosków,
nad możliwym związkiem łączącym przez wieki
najtoporniejsze drewniane obuwie
ze struganymi cackami
wymuskanych fantazji tych drewnianych klatek.
-Nigdy nie odcyfrowywać historii
w zwiewnej kaligrafii tych śpiewających klatek.
-Nie być zmuszonym wsłuchiwać się w deszcz
tak przypominający mowy polityków:
dwie godziny bezpardonowej oracji,
po której zapada nagła, złota cisza.
Podróżny wyciąga notes, może pisać:

„Czy to z braku wyobraźni cięgle odwiedzamy
miejsca wyobrażone, zamiast siedzieć w domu?
A może jednak Pascal nie całkiem miał rację
w kwestii tego ślęczenia we własnym pokoju?

Kontynent, miasto, państwo, środowisko:
wybór szeroki nie jest, nie do nas należy.
Tu czy tam… Nie. Należało w domu zostać,
gdziekolwiek ten dom leży?”

El cielo protector de Bernardo Bertolucci

Moonrise Kingdom

Questions of Travel

There are too many waterfalls here; the crowded streams
hurry too rapidly down to the sea,
and the pressure of so many clouds on the mountaintops
makes them spill over the sides in soft slow-motion,
turning to waterfalls under our very eyes.
– For if those streaks, those mile-long, shiny, tearstains,
aren’t waterfalls yet,
in a quick age or so, as ages go here,
they probably will be.
But if the streams and clouds keep travelling, travelling,
the mountains look like the hulls of capsized ships,
slime-hung and barnacled.

Think of the long trip home.
Should we have stayed at home and thought of here?
Where should we be today?
Is it right to be watching strangers in a play
in this strangest of theatres?
What childishness is it that while there’s a breath of life
in our bodies, we are determined to rush
to see the sun the other way around?
The tiniest green hummingbird in the world?
To stare at some inexplicable old stonework,
inexplicable and impenetrable,
at any view,
instantly seen and always, always delightful?
Oh, must we dream our dreams
and have them, too?
And have we room
for one more folded sunset, still quite warm?

But surely it would have been a pity
not to have seen the trees along this road,
really exaggerated in their beauty,
not to have seen them gesturing
like noble pantomimists, robed in pink.
– Not to have had to stop for gas and heard
the sad, two-noted, wooden tune
of disparate wooden clogs
carelessly clacking over
a grease-stained filling-station floor.
(In another country the clogs would all be tested.
Each pair there would have identical pitch.)
– A pity not to have heard
the other, less primitive music of the fat brown bird
who sings above the broken gasoline pump
in a bamboo church of Jesuit baroque:
three towers, five silver crosses.

– Yes, a pity not to have pondered,
blurr’dly and inconclusively,
on what connection can exist for centuries
between the crudest wooden footwear
and, careful and finicky,
the whittled fantasies of wooden cages
– Never to have studied history in
the weak calligraphy of songbirds’ cages.
– And never to have had to listen to rain
so much like politicians’ speeches:
two hours of unrelenting oratory
and then a sudden golden silence
in which the traveller takes a notebook, writes:

‘Is it lack of imagination that makes us come
to imagined places, not just stay at home?
Or could Pascal have been not entirely right
about just sitting quietly in one’s room?

Continent, city, country, society:
the choice is never wide and never free.
And here, or there… No. Should we have stayed at home,
wherever that may be? ‘

Elizabeth Bishop

1911-1979, Estados Unidos

Trad. Jeannette Clariond 

Paisaje marino

Este paisaje celestial con garzas blancas erigidas como ángeles,
ascendiendo inclinadas tan alto como quieren y tan lejos
como quieren en hileras e hileras de inmaculados reflejos;
la región entera, desde la garza en lo alto
hasta la ingrávida isla de manglares
con luminosas hojas verdes delicadamente ribeteadas con guano
como iluminaciones de plata,
y hasta los sugerentes arcos góticos de las raíces del manglar
y en el fondo, el hermoso verde guisante del prado
donde a veces salta un pez como una flor silvestre
en una decorativa espuma de rocío;
esta es una historieta de Rafael para el tapiz de un papa:
semeja el paraíso.
Pero un faro esquelético erguido allí
con sotana en blanco y negro,
que vive desquiciado, cree saberlo todo.
Cree que el infierno brama bajo sus pies de hierro,
que por eso el agua en la marea baja es tan tibia,
y sabe bien que el paraíso no es así.
El paraíso no es como volar o nadar,
pero algo tiene que ver con lo oscuro y con un fuerte resplandor
y cuando anochezca recordará algo
sólidamente formulado que decir al respecto.

Grullas en la nieve, fotografías del artista Pedro Javier Pascual

Tłum. Andrzej Sosnowski

Pejzaż morski

Ten morski pejzaż, niebiański, z białymi czaplami odstawionymi jak anioły
latającymi tak wysoko, jak chcą, i tak daleko, jak chcą, bokiem i horyzontalnie,
piętrami na piętrach nieskazitelnie lustrzanych odbić;
cała ta sfera, od najwyższej czapli
po nieważką wyspę namorzynów u dołu,
z jasnozielonymi liśćmi wdzięcznie obrębionymi ptasim łajnem,
niby srebrną iluminacją w rękopisie,
i jeszcze niżej, do sugestywnie gotyckich łuków namorzynowych korzeni
i pięknego groszkowozielonego pastwiska w zaciszu,
gdzie ryba wyskakuje niczym polny kwiat
w ozdobnym wykwicie pyłu z wodnego pyłu;
ten karton Rafaela do któregoś z arrasów dla któregoś z Papieży:
naprawdę wygląda jak niebo.
Ale szkielet morskiej latarni stojący tam dalej
w czarno-białej sukni klerykalnej,
który żyje nerwami, uważa, że on wie lepiej.
Uważa, że piekło szaleje tuż pod jego żelaznymi stopami,
że właśnie dlatego płytka woda jest tak ciepła,
i wie, że z niebem nie ma to wszystko nic wspólnego.
Niebo to nie jest jakieś latanie czy pływanie,
niebo ma do czynienia raczej z ciemnością i twardym blaskiem,
a kiedy zapadnie zmrok, będzie już dobrze pamiętał coś,
co mocnych słowach należy powiedzieć na ten temat.

Seascape

This celestial seascape, with white herons got up as angels,
flying high as they want and as far as they want sidewise
in tiers and tiers of immaculate reflections;
the whole region, from the highest heron
down to the weightless mangrove island
with bright green leaves edged neatly with bird-droppings
like illumination in silver,
and down to the suggestively Gothic arches of the mangrove roots
and the beautiful pea-green back-pasture
where occasionally a fish jumps, like a wildflower
in an ornamental spray of spray;
this cartoon by Raphael for a tapestry for a Pope:
it does look like heaven.
But a skeletal lighthouse standing there
in black and white clerical dress,
who lives on his nerves, thinks he knows better.
He thinks that hell rages below his iron feet,
that that is why the shallow water is so warm,
and he knows that heaven is not like this.
Heaven is not like flying or swimming,
but has something to do with blackness and a strong glare
and when it gets dark he will remember something
strongly worded to say on the subject.

A %d blogueros les gusta esto: