Guadalupe Grande

1965 – 2021, España (Madrid)

BODEGÓN

Las nueve y la cocina está en penumbra:
estoy sentada ante una mesa tan grande como el desierto,
ante unos alimentos que no sé cómo mirar,
y si les preguntara, ¿qué me contestarían?
Son naranjas de una cosecha a destiempo,
mandarinas sin imperio,
acelgas verde luto,
lechugas verde olvido,
apios sin cabeza,
verde nada,
verde luego,
verde enfín.
(Bandejas de promisión
en el condado del desamparo.)
La tarde se dilata en la cocina
y aquí no llega el sonido del mar.
La soledad de las naranjas se multiplica:
no hay pregunta para tanta opulencia,
aquí, en la serenidad de esta banqueta de tres patas,
rodeada por una muralla de mandarinas huérfanas,
una legión de plátanos sin mácula,
un bosque de perejil más frondoso
que la selva tropical.
Alimentos mudos y sin perfume:
os miro y sólo veo una caravana de mercancías,
 
el sueño de los conductores,
una urgencia de frigoríficos
y un rastro de agua sucia atravesando la ciudad.

Tłum. Ada Trzeciakowska

Martwa natura

Dziewiąta, kuchnia tonie w półmroku:
siedzę przy stole ogromnym jak pustynia,
przed żywnością, na którą nie wiem, jak patrzeć,
i gdybym ją zapytała, jaką dałaby mi odpowiedź?
Mam tu pomarańcze ze zbiorów nie w porę,
mandarynki pozbawione cesarstwa,
boćwina barwy żałobnej zieleni,
sałaty koloru zielonej niepamięci,
seler bez głowy,
zielone nic,
zielone potem,
zielony wreszcie.
(Tace obietnic
w hrabstwie zgryzoty).
Popołudnie dłuży się w kuchni
i nie dochodzi tu szum morza.
Samotność pomarańczy się mnoży:
nie starczy pytań wobec takiej obfitości,
tutaj, w zaciszu tego trójnożnego stołka,
otoczona murem sierot mandarynek,
legionem nieskazitelnych bananów,
gąszczem pietruszki bujniejszym
niż las deszczowy.
Produkty nieme i bez zapachu:
patrząc na was widzę tylko górę towarów,
 
senność kierowców,
naglącą potrzebę lodówek
i strugę brudnej wody przecinającą miasto.

Clara Janés

1940 – , España

***Hermoso tronco

Jirí Orten

Hermoso tronco,
talado en el albor,
entre astil y viento
 tu voz prosigue
en el silbido del zorzal
y viajan las nubes todavía
sobre las alambradas
como gasas de oro,
cuidosos paños
para la nieve dura
del corazón humano.
Abracémonos
en lo invisible,
estrechemos los lazos
inmarcesibles del poema,
que a nada ajenos somos
aunque la nada
semeje nuestra calma:
amor que permanece
son tu canto y el mío,
y sé que no estás vivo
ni estoy viva.

Fotografía propia (Lago Negro en Wloclawek)

Tłum. Ada Trzeciakowska

***Piękny pniu

Jirí Orten

Piękny pniu,
ścięty o świcie,
między żerdzią a wiatrem,
twój głos wciąż wybrzmiewa
w gwizdach drozda,
a chmury nadal płyną
nad kolczastym drutem
jak złota gaza,
staranny opatrunek
na twardy śnieg ludzkiego serca.
Obejmijmy się
w tym, co niewidzialne,
zacieśnijmy niesłabnące więzy wiersza,
bo nic nie jest nam obce,
nawet jeśli nicość
przypomina nasz spokój:
miłość, która pozostanie,
to twoja pieśń i moja,
choć wiem, że nie żyjesz
ani ja nie jestem żywa.

Clara Janés

1940 – , España

Arcángel de silencio

También bajo la tierra brota amor,
la verme blanca y la mosca azul
que a los huesos cortejan,
dando paso a un gemido
que acuna las raíces.
Y en la sumisa mansedumbre
del despojo la mutación se inicia.
Vosotros, los que mi voz
ajena a vuestra voz considerasteis,
vedla emerger ahora vegetal,
como yo veo la leve niebla
debajo de los párpados cerrados;
ved cómo nace en las madreselvas
el néctar que un día
entregó mi boca al poema
y me torno amoroso silencio
en su perfume.

Collage propio

Tłum. Ada Trzeciakowska

Archanioł ciszy

Pod ziemią też kiełkuje miłość,                 
biały nicień i niebieska mucha,                 
które adorują kości,                       
przeistaczają się w jęk   
kołyszący korzeniami.                   
I w potulnej uległości
rozbioru rozpoczyna się mutacja.                            
Wy, którzy poważaliście mój głos
głosowi waszemu obcy,               
patrzcie, jak roślinny teraz wschodzi,                     
jak ja pod przymkniętymi powiekami
widzę delikatną mgłę;
wy patrzcie jak w wiciokrzewach rodzi się                            
nektar, który kiedyś                       
oddał moje usta wierszom                         
a ja staję się miłosną ciszą
w ich woni.

Olvido García Valdés

1950 – , España

***[íbamos despacio por el parque]

íbamos despacio por el parque, con el frescor
y el sol de la mañana, deteniéndonos
ante los patos quietos, cerca
del agua, ante el pico rojo
del cisne, junto a las flores
de oscuros aligustres; despacio
respirábamos la sombra, el sol
desde la sombra, como si un cuervo
nos trajera pan y carne

De Del ojo al hueso

Fotografías de Juan Millás

Tłum. Ada Trzeciakowska

***[szliśmy powoli przez park]

szliśmy powoli przez park, w chłodzie
i słońcu poranka, przystając
przy zastygłych kaczkach, przy
wodzie, przy czerwonym dziobie
łabędzia, tuż obok kwiatów
ciemnych ligustrów; powoli
oddychaliśmy cieniem, słońcem
ze strefy cienia, jakby kruk
przyniósł nam chleb i mięso

Chantal Maillard

1951 – , Bélgica/España

La compasión difícil

EL HAMBRE


(…)
Remontar la cadena infinita de los hechos, su proceso, hasta los inicios.
Averiguar en la propia carne el lugar donde se entrelazan las secuencias, las primeras huellas, la primera violencia. Llevo en mi sangre la dentellada del felino, el letargo del saurio, el camuflaje del pez en las simas, el latigazo electrizante de la raya. Y el hambre. Un hambre atroz, siempre renovada, siempre insatisfecha.
¿Cómo no compadecer?
El hambre es el combustible; la muerte, la semilla. El mundo es la perpetua representación de una violencia primera. La existencia, el resultado de esa violencia.
*
Compasión: la parte que heredamos de los ángeles caídos.
Culpa: la parte que heredamos de los dioses.

BELLO


A punto siempre de irse. Preparando la salida nada más llegar. Entre uno y otro destino, atravesar arenas escurridizas, tierras cuarteadas por el sol o por el hielo. Arrastrando las prótesis necesarias. Y otras innecesarias. Arropando la frágil envoltura, la piel desnuda, anudando el cuero en las bisagras de las filamentosas extremidades. Cuerpo, le dicen, a lo que se desplaza.
Acostumbrados a él. A sus excreciones. A sus peristaltismos. A sus secreciones. Diez orificios, al menos, fluyendo sin parar. Bello, dicen, el animal erguido, que mal puede proteger las glándulas externas que precisa para proliferar. Y cuánta flacidez después de la edad fértil. Cuánta inútil gravedad hasta volver a ser el pasto que a otros alimente.
Un perfecto ensamblaje, un organismo autónomo. Dóciles criaturas que, nutriéndose unas de las otras, asumen sin juicio el precepto del hambre, desgarrando su cuerpo para reproducirse y perpetuar así el sacrificio.
Universo. Un ingenioso artefacto, sin duda, pero ¿admirable?

*

Si algo hay más perverso aún que el mecanismo del hambre en el que nos hallamos presos es esa tendencia a encontrarlo hermoso. Hay en el humano una disposición a quedar fascinado, una admiración fascinada ante la coherencia del universo, el sutil ensamblaje de sus elementos, su perfecta articulación. Sin ello, sin esta fascinación, ¿acaso aceptaría ser la pieza que es en la gran maquinaria?
La admiración, aquel deformado cristal con el que la mente juzga hermoso el siniestro artefacto, forma sin duda parte del diseño. La admiración es el movimiento que nos lleva a situarnos sin resistencia en el lugar que corresponde. El juicio que formula lo bello no es otra cosa que el testimonio del íntimo acuerdo de la pieza con su función.
«Armonía» fue la palabra con la que los antiguos griegos designaron la buena conjunción de las partes. Los pitagóricos la aplicaron al orden de las esferas; Aristóteles, a la supuesta concordancia del entendimiento con la naturaleza. Pero ¿qué es la naturaleza para el entendimiento sino la re-flexión imaginal de unas respuestas neuronales o, en la expresión de otro filósofo, el resultado del ejercicio de las facultades de representar? Sin esa admiración, sin ese profundo y programado acuerdo con el sistema, ¿consentiría con tanta facilidad el animal humano en perpetuarse?
Todo es acorde al diseño. A lo que atrae decimos bueno; a lo que repele, malo, y a lo que nos suspende, hermoso. La hermosura es la pausa que necesitan las células más inestables (sensibles, dicen) para seguir cumpliendo su función.

*

No obstante, hay células que no aciertan a vincularse a las demás o que se desvinculan, o simplemente refuerzan sus membranas porque el roce, tan sólo el roce de un sonido, las perturba o las daña. Células perturbadas, según algunos, enfermas. Células que deciden no cumplir su función –¿es acaso una neurona otra cosa que su función?– y se detienen. Deciden detenerse. Y entonces oyen el universo, o su estruendo, rugiendo allá fuera. Un intenso e imparable rugido, una atronadora catarata, de la que el canto de los pájaros no es sino el engañoso murmullo.

*

La discordancia de su voz. La desecada acentuación de su lenguaje. Sus inhóspitas guaridas. Sus devastados territorios. Su amor a la sangre derramada sin hambre y al alimento arrebatado sin esfuerzo. Privado del olfato y del saber antiguo que tal vez antaño le guiase. El animal humano.
Desnudo en su desnudez.
Bello, dicen. ¿Qué es la belleza sino una argucia para mantenernos con vida y disuadirnos, en caso de que ésa fuese nuestra intención, de ponerle fin?
La rebeldía empieza allí donde despunta la sospecha de lo que juzgamos bello.

*

Belleza y fealdad, concordancia y discordancia son, ciertamente, en cada caso, los dos extremos de un mismo surco. Con la misma saliva se dicta lo bueno y lo malo, lo bello y lo que no. Nadie sale de sí por el otro extremo.
Así que todo lleva a pensar –¿quién piensa?– que esa capacidad de la mente para el delirio: para extralimitarse, para salirse de las pautas, para rebelarse, tampoco sea ajena al diseño, sino que, muy al contrario, sea lo que el propio sistema necesita para agrietarse e implosionar. Un engendro autopoiético de tanta envergadura no dejaría al azar la posibilidad de su propia desintegración. Al igual que dispuso las pautas de su evolución también tuvo que introducir los elementos de corrupción: las pautas indispensables a la metamorfosis.

Fotografía de Tamara Dean

Tłum. Ada Trzeciakowska

Trudne współ-czucie

GŁÓD

(…)
Prześledzenie nieskończonego łańcucha zdarzeń, jego przebiegu, cofnięcie się do początków.
Odszukanie we własnym ciele miejsce, w którym splatają się sekwencje, pierwsze ślady, pierwszy akt gwałtu. Moją krwią płyną ślady kocich zębów, letarg łuskoskórych, kamuflaż ryb w morskich głębinach, porażające smagnięcie kolca płaszczki. I głód. Potworny głód, zawsze powracający, zawsze niezaspokojony.
Jakże nie współczuć?
Głód jest paliwem; śmierć – nasionem. Świat jest wiecznym przedstawieniem pierwszego aktu przemocy. Istnienie, wynikiem tej przemocy.

*

Współczucie: cząstka, która przypadła nam po upadłych aniołach.
Wina: cząstka, którą przypadła nam po bogach.


PIĘKNO

Wiecznie o krok od odejścia. Przygotowując się by odjeść tuż po przybyciu. Między jednym a drugim punktem docelowym, przemierzać śliskie piaski, ziemie o spękanej od słońca lub lodu skorupie. Ciągnąc za sobą niezbędne protezy. I inne, niepotrzebne. Otulając kruchą powłokę, nagą skórę, wiążąc skórę na przegubach zwłókniałych kończyn. Ciałem, nazywają, to, co się porusza.
Przywykli do niego. Do jego wydalin. Do jego perystaltyki. Do jego wydzielin. Przynajmniej dziesięć otworów, z których płynie bez końca. Piękne, mówią, wyprostowane zwierzę, które z trudem chroni zewnętrzne gruczoły, potrzebne mu do rozmnażania. I jak bardzo zwiotczałe, gdy upłynie wiek rozrodczy. Ile zbędnego ciężaru, aż znów stanie się trawą, która karmi innych.
Doskonałe zespolony, autonomiczny organizm. Potulne stworzenia, które żywiąc się sobą, przyjmują bez osądu przykazanie głodu, rozrywając swoje ciała, by się rozmnażać i w ten sposób unieśmiertelniać i powielać swa ofiarę.
Wszechświat. Niezwykle wymyślna machina, bez wątpienia, ale czy warta podziwu?

*

Jeśli istnieje coś bardziej przewrotnego od mechanizmu głodu, którego jesteśmy zakładnikami, jest tym nasza skłonność do uznawania go za piękny. W człowieku kryje się predyspozycja do ulegania fascynacji, do pełnego fascynacji zachwytu nad spójnością wszechświata, subtelnym zespoleniem jego elementów, ich doskonałą artykulacją. Czy bez tego, bez owej fascynacji, godziłby się na bycie częścią, którą jest w ogromnej maszynerii?
Zachwyt – to zniekształcone szkiełko, poprzez które rozum uznaje złowieszczą machinę za piękną, jest niewątpliwie wpisany w zamysł. Zachwyt jest poruszeniem, które doprowadza nas, niestawiających oporu, na właściwe miejsce. Osąd, który kształtuje to, co piękne, to nic innego jak świadectwo intymnego pogodzenia się części z swą funkcją.
«Harmonia» była słowem, którym starożytni Grecy określali dobre spasowanie poszczególnych części. Pitagorejczycy posługiwali się nim w odniesieniu do porządku sfer; Arystoteles – do rzekomej zgodności pojmowania z naturą. Ale czym jest natura dla zrozumienia, jeśli nie wyobrażeniowym re-fleksem reakcji neuronowych lub, posługując się językiem innego filozofa, rezultatem ćwiczenia umiejętności przedstawiania?
Czy bez tego zachwytu, bez tego głębokiego i zaprogramowanego pogodzenia się z systemem, ludzkie zwierzę godziłoby się tak łatwo na unieśmiertelnianie, wieczne odnawianie siebie?
Wszystko jest zgodne z zamysłem. To, co nas pociąga, nazywamy dobrym; to, co nas odpycha, złym; a to, co nas wprawia w stan zawieszenia, pięknym. Piękno jest pauzą, potrzebną najbardziej niestabilnym (wrażliwym, powiadają) komórkom do dalszego wypełniania swoich funkcji.

*

Istnieją jednak komórki, które nie radzą sobie z łączeniem się z innymi lub które ulegają dysocjacji, albo po prostu wzmacniają swoje membrany, ponieważ już samo otarcie się o dźwięk zaburza je lub niszczy. Komórki zaburzone, według niektórych to komórki chore. Komórki, które decydują się nie spełniać swojej funkcji – czy neuron jest czymkolwiek innym niż swoją funkcją – i zatrzymują się. Postanawiają się zatrzymać. I wtedy dochodzi do nich ferment wszechświata, jego huk gdzieś poza. Intensywny, niepohamowany ryk, grzmiący wodospad, którego ptasi śpiew jest tylko zwodniczym szemrzeniem.

*

Rozdźwięk w jego głosie. Wysuszone akcentowanie jego języka. Jego niegościnne kryjówki. Jego wyniszczone terytoria. Jego miłość do krwi przelanej bez głodu i jedzenia wykradanego bez wysiłku. Pozbawiony zmysłu węchu i starożytnej wiedzy, która kiedyś go zapewne prowadziła. Ludzkie zwierzę.
Nagie w swojej nagości.
Piękne, mówią, ale czymże jest piękno, jeśli nie podstępem, który ma nas utrzymać przy życiu i odwieść nas, gdyby taki był nasz zamiar, od położenia mu kresu?
Bunt zaczyna się tam, gdzie rodzi się podejrzenie, wobec tego, co uważamy za piękne.

*

Piękno i brzydota, zgodność i rozdźwięk to z pewnością, w każdym przypadku, dwa końce tej samej bruzdy. Ta sama ślina służy nam by podyktować osąd, co jest dobrem, a co złem, co jest pięknem, a co nie. Nikt nie wychodzi z siebie na przeciwnym końcu.
Wszystko więc skłania do myślenia – a kto myśli? – że ta zdolność umysłu do delirium: do przekraczania siebie, do wychodzenia poza wytyczone reguły, do buntu, nie jest też obca zamysłowi, a wręcz przeciwnie, jest tym, czego sam system potrzebuje, by skruszeć i ulec implozji. Taki doniosły autopoietyczny twór nie zdałby się na przypadek w kwestii własnego rozpadu. W ten sam sposób, w jaki wyznaczył reguły dla swojej ewolucji, musiał również wprowadzić elementy destrukcji: niezbędne przesłanki dla metamorfozy.

Olvido García Valdés

1950 – , España

***[Nadaba por el agua transparente]

Nadaba por el agua transparente
en lo hondo, y pescaba gozoso
con un pequeño arpón peces brillantes,
amigos, moteados.
Aquella agua tan densa, nadar
como un gran pez; vosotros,
dijo, me esperabais en casa.
Pensé entonces en Klee,
en la dorada. Ahora leo:
estás roto y tus sueños
se cuelan en tu vida, esa sensación
de realidad es muy fuerte; estas pastillas
te ayudarán.
Dorado pez,
dorada de los abismos, destellos
en lo hondo. Un sueño subterráneo
nos recorre, nos reúne,
nacemos y morimos, mas se repite
el sueño y queda el pez,
su densidad, la transparencia.

De Caza nocturna

Paul Klee El pez dorado (1925)

Tłum. Ada Trzeciakowska

***[Płynęłam przez przejrzystą wodę]

Płynęłam przez przejrzystą wodę
w głębinach, radośnie łowiłam
niewielkim harpunem lśniące ryby,
przyjaciół, cętkowanych.
Woda była taka gęsta, płynęłam
niczym wielka ryba; wy,
powiedział, czekaliście na mnie w domu.
Pomyślałam wtedy o Klee,
o złotogłowej doradzie. Czytam teraz:
już po tobie a sny
przenikają do twojego życia, wrażenie
rzeczywistości jest bardzo silne; te pastylki
pomogą ci.
Złota rybko,
złota główko z otchłani skrząca się
na dnie. Podziemny sen
przepływa przez nas i jednoczy,
rodzimy się i umieramy, lecz powtarza się
sen i pozostaje ryba,
jej gęstość i przejrzystość.

Aurora Luque

1962 – , España

Sola en casa

Ya sólo soy fragmentos, piezas sueltas de mí,
pero no soy la mano que me une.
En la pantalla el mundo
me grita cuarteado,
feliz, amargamente,
cítricamente luminoso
con su necia alegría de refresco.
Sólo soy mis fisuras.
También el mundo es sólo sus fisuras.

Fotografía de Henri Senders y Rupert Harris

Tłum. Ada Trzeciakowska

Sama w domu

Jestem już tylko fragmentami, luźnymi cząstkami siebie,
ale nie jestem ręką, która mnie scala.
Z ekranu krzyczy do mnie
świat, poćwiartowany,
szczęśliwy, świetlisty
cytrusową goryczą,
niemądrą radością chłodzącego napoju.
Ja to moje rozdarte miejsca.
A świat ma swoje własne pęknięcia.

Aurora Luque

1962 – , España

Los puentes inflamables

A punto de cruzar
ese puente del medio del camino
cuando vas eligiendo malgré toi
los llamados placeres sencillos de la vida
-sabiendo que, en el fondo, te eligen a ti ellos,
te suman a su séquito caduco-
simplificas el cálculo del mundo: hasta de la belleza
que presumías tan incalculable.
Y descubres que todo se reduce
a viajar de lo mucho a lo muy menos,
de lo poblado al viento del desierto,
del exceso a lo escaso,
a declinar palabras consabidas
o a declinar sin más, intransitivamente,
a cambiar los magníficos plurales
por un acorralado singular
enarbolando alguna resistencia…

Los puentes inflamables
del medio del camino de la vida.

Foto propia

Tłum. Ada Trzeciakowska

Łatwopalne mosty

Przekroczywszy prawie
ów most w połowie drogi
kiedy wybierasz malgré toi
tak zwane proste przyjemności życia
– w głębi rzeczy świadom, że to one wybierają ciebie,
dodają cię do swej przebrzmiałej świty –
upraszczasz rachubę świata: nawet piękna
które brałeś za niemierzalne.
Odkrywasz, że wszystko ogranicza się
do podróży od wiele do o wiele mniej,
od zaludnionych ulic do pustynnego wiatru,
od nadmiaru do niedoboru,
do odmiany przez przypadki znajomych słów
lub do zaniku po prostu, nieprzejednanie,
do wymiany okazałych liczb mnogich
na osaczoną liczbę pojedyńczą
wywieszającą flagi oporu.

Łatwopalne mosty
na środku drogi życia.

Ada Salas

1965 – , España (Cáceres)

***

¿Para quien edifiqué torres?
Fernando de Rojas

A veces el error contra natura
la perla equivocada azul del sufrimiento
-cómo
decirle al corazón
ama lo que
te ama-. En la orilla
se pudren
las quillas de los barcos
-y digo
para quién
edificamos torres
-. Como lo que
rebosa
y que mancha el mantel
y sigue y continúa y hace un charco
como todo lo que es pensamiento
-y solo
pensamiento-
el amor como un lujo el amor se derrocha se da
a comer al olvido. Así como si no
supieras lo que es hambre
-así
como si no
muy terco y desde siempre-.
Bajo la superficie una fuerza que no puedes parar no se puede
parar
             -Ah,
lo que arrastra.

de Descendimiento (2018)

Fotogramas de La mujer del lago de Yoshishige Yoshida (1966)

Tłum. Ada Trzeciakowska

***

Dla kogo wzniosłem wieże?*
Fernando de Rojas

Czasami błąd wbrew naturze
błędna niebieska perła cierpienia
-jak
powiedzieć sercu
kochaj to, co
ciebie kocha. Na brzegu
butwieją
stępki łodzi
-i mówię
dla kogo
wznieśliśmy wieże
. Jak to co
przelewa się
i plami obrus
i płynie dalej i dalej i robi kałużę
jak wszystko, co jest myślą
-i tylko
myślą -.
miłość jak zbytek miłość się marnuje oddaje się
na pożarcie zapomnieniu. Tak jakbyś nie
wiedział co to głód
-taki
jakże by nie
uporczywy i odwieczny.
Pod powierzchnią siła, której nie możesz powstrzymać nie można
jej powstrzymać
             -Ah,
co porywa.

*Cytat z Celestyny, piętnastowiecznego dramatu uznawanego za pierwszą powieść

Olvido García Valdés

1950 – , España

***Levanta los ojos y pájaros

Levanta los ojos y pájaros, por azar,
cruzan el cielo y es del aire
su ausencia. La luz que nos alivia,
era de azar y noche
aquella claridad, un cantar que venía
sin música, porque era dentro
la música. Y breve. Se va viviendo
dentro de los ojos. Alarga
la polilla como un pavo
ceniza su abanico. Anima II. Lo que fue
del amor, ojo y patitas. Vio tesoros
de luz, donde están la nieve
y el granizo y el rocío y la lluvia
. Un vaso
de cristal, la penumbra en suspenso.
                                                                   Dime,
ven esta noche a mi sueño un instante,
ven que te oiga, con levísimas flores
madruga hasta mí por el silbido
del mirlo, ya que toda tu vida fue de estricta
(penosa, enferma) actividad, salvo estos años
(alma del corazón, cantares) últimos.

De La poesía, ese cuerpo extraño. Antología

Fernando Zóbel (1924-1984)

Tłum. Ada Trzeciakowska

***Podnosi oczy i ptaki

Podnosi oczy i ptaki, przez przypadek,
przecinają niebo, i do powietrza należy
ich nieobecność. Światło, które nas koi,
z przypadku i nocy była
tamta jasność, pieśnią, który napłynęła
bez muzyki, bo od wewnątrz była
muzyką. I krótką. Odpływa wciąż żyjąc
wewnątrz oka. Wydłuża
ćmę jak indyk
popieli swój wachlarz. Anima II. To, co było
z miłości, oka i łapek. Widział klejnoty ze
światła, tam, gdzie padał śnieg
i grad, rosa, i deszcz.
Szklane
naczynie, półmrok w zawieszeniu.
                                                            Powiedz,
przyjdź tej nocy do mego snu na chwilę,
przyjdź, bym mogła cię usłyszeć, z najbledszymi kwiatami
przyjdź o świcie poprzez gwizdanie
kosa, skoro całe twoje życie było ścisłym
(żałosnym, chorym) działaniem, oprócz tych lat
(duszy serca, pieśni) ostatnich.

Guadalupe Grande

1965 – 2021, España (Madrid)

Las estaciones y el pájaro afilador

Hace extraño en las primeras lluvias
esto nadie lo sabe, pero siempre hace más verdad
en la sabiduría de las terceras nieves.

Pero dónde entonces la marca del herrero.
Llega el invierno y los que se aman
acuden al frío como acudieron al vuelo
los cormoranes en tiempo de guerra.

Es difícil seguir vivos, amor mío
pero es más triste aún abandonar la casa de las palomas ciegas.
No es en la tarde de los cuadros
donde dejamos la caja fuerte de las pérdidas
sino en la cuchara de palo
que regalamos al afilador.

Nada salpica nuestra inocencia
salvo la casi certeza de que regresará el verano
a la hoguera del frío
y habremos de ocuparnos de quienes más nos necesitan.

Fotogramas de Memoria (2021) de Apichatpong Weerasethakul

Tłum. Ada Trzeciakowska

Pory roku i ptak szlifierz

Dziwnie pada przy pierwszych deszczach
nikt o tym nie wie, lecz zawsze pada więcej prawdy
z mądrością trzecich śniegów.

Ale gdzie wtedy znak kowala.
Nadchodzi zima i kochający się ludzie
ciągną do zimna jak kormorany ciągnęły do lotu
w porze wojny.

Trudno jest wytrwać przy życiu, kochanie,
i jeszcze smutniej opuszczać ten dom ślepych gołębi.
Nie w wieczorze obrazów
zdeponowaliśmy skrytkę na straty
lecz w drewnianej łyżce
ofiarowanej szlifierzowi.

Nic nie mąci naszej niewinności
oprócz niemal pewności, że lato powróci
do ogniska chłodu
i przyjdzie nam zająć się tymi, co potrzebują nas najbardziej.

Aurora Luque

1962 – , España

Espigar

A Agnès Varda
y al LP de «La rosa del azafrán» que había en mi casa

La segunda existencia de las cosas
derecho de espigueo
le glâneur / la glâneuse

un edicto del siglo dieciséis autorizaba
a espigar a los pobres después de la cosecha
tras la puesta del sol
y antes de amanecer

esta mañana muy tempranico
coros de espigadoras encerradas
en un círculo negro de vinilo
hambre de trigos vístete de canciones
hambre de canciones sáciate de pasiones diminutas

por los carriles de los rastrojos
la espigada
la muchacha-espiga pasó a ser la mujer espigante

si a tu lado me aguarda un querer
no me importan los aires ni el sol
ni que arranques de cuajo la mies

Agnès glâneuse de nuevo va a nombrar
este desatendido microamor hacia el mundo

—Dos momentos son buenos
para espigar moluscos en la arena
después de las tormentas fabulosas
o tras la alta marea
(pues llega la tormenta de la trágica muerte
desordena lo alzado en las orillas
y has de salir descalza solitaria
a espigar los residuos de ánima y de ánimo
caracolas con un poco de carne
salada y comulgable)

Agnès ha regresado de Japón
la espigadora con su esportilla
entra en su casa vieja
trae su maleta llena de trouvailles
soy la hormiguita de los despojos
—Hormiguea y espiga, mas no pierdas
tu musical carácter de cigarra
canta la dignidad de lo que arrastra vida con ahínco
nadie escriba por ti la canción de lo útil

por esos trigos van ellas solas
y se engalanan con amapolas
la mujer espigante pasó a ser la anciana espigadora

Agnès filma su mano izquierda con una
cámara en la derecha
y encuentra a un animal autónomo.
—Me gusta ser vieja, creo —dice

Y como tiene muy buenos ojos
espiga a veces de los manojos

Varda espiga espigadores.
Me quisiera enrolar
ser una de las suyas
en los silencios de horas despojadas
contra el mundo que eleva vacíos deslumbrantes
y luminosas nadas flatulentas
que fabrica furiosamente ruidos
y ficción de alimentos impolutos

ir detrás de las hoces
cuidando los descartes
espigas en el borde lodoso de la acequia
manzanas olvidadas en lo alto de las ramas
la carne irregular la piel manchada
los malformados frutos
las horas malvividas calientes y deformes
palabras averiadas

que olvidamos guardar
y están a la intemperie entre los surcos

levantarse y volverse a agachar
todo el día a los aires y al sol
si acaricio lo roto entre mis manos
volverá a germinar

¿y si escribir no fuera
sino un himno al final de la cosecha
sino un recolectar despreocupadas
aceitunas o díscolas espigas
o un racimo en la helada

celebrar la segunda existencia de las cosas
recuperar la vida que acusaron de inútil
el amor del camino?

Ten memoria de mí, segadora

Fotogramas de Espigadores, espigadoras de Agnès Varda (1928-2019)

Tłum. Ada Trzeciakowska

Zbierać pokłosie

Agnès Vardzie
i LP „Róża szafranu”, który mam w domu

Drugi żywot rzeczy
prawo do zbierania pokłosia
le glâneur / la glâneuse*

szesnastowieczny edykt zezwalał
biednym zbierać pokłosie po żniwach
po zachodzie słońca
lecz przed świtem

dziś o poranku, całkiem raniusieńko
chóry zbieraczek zamknięte
w czarnym winylowym okręgu
głodzie pszenicy przywdziej pieśń
głodzie pieśni nasyć się małymi pasjami

przez bruzdy ścierniska
zbierana
dziewczyna-kłos stała się zbierającą kobietą

jeśli u twego boku czeka na mnie miłość
nie dbam o powietrze ani o słońce.
ani o to, że wyrywasz zboże z korzonkami

Agnès glâneuse raz jeszcze nada nazwę
tej zaniechanej formie mikromiłości do świata

-Dwa momenty są dobre
na zbieranie mięczaków z piasku
po niezwykłych sztormach
lub tuż po przypływie.
(bo nadciąga nawałnica tragicznej śmierci
rujnuje to, co wyrosło na brzegach
i musisz sama wyjść na boso
by zebrać resztki duszy i ducha
muszle z odrobiną mięsa
solone i komunijne)

Agnès wróciła z Japonii
zbieraczka ze swoim koszem
wchodzi do starego domu
taszczy walizkę pełną trouvailles
jestem mróweczką od odpadków
-kręć się i zbieraj, lecz nie trać
swojego muzykalnego ducha cykady
śpiewaj o godności tego co gorliwie przyciąga życie
oby nikt nie napisał za ciebie pieśni o rzeczach użytecznych

łanami pszenicy idą samotne
makami przystrojone
kobieta zbierająca stała się staruszką zbieraczką

Agnès filmuje swoją lewą rękę
kamerę trzyma w prawej
i odkrywa niezależne stworzenie.
-Lubię być stara, tak mi się wydaje – mówi.

A skoro ma dobry wzrok czasami
bywa, że zbiera garściami

Varda zbiera zbieraczy.
Chciałbym się zaciągnąć
                                        by być jedną z nich
w ciszy godzin odrzuconych
przeciwko światu, który wznosi olśniewające próżnie
i świetliste nicości wywołujące wzdęcia
który wściekle produkuje hałasy
i fikcję nieskażonej żywności

idąc za sierpami
troszcząc się o odrzuty
kłosy na błotnistym brzegu rowu
zapomniane jabłka wysoko pośród gałęzi
nierówny miąższ, przebarwiona skórka
brzydkie kształtem owoce
godziny źle przeżyte, gorące i niekształtne
uszkodzone słowa

które zapominamy zachować
i leżą na ziemi między bruzdami

wstać i ponownie się schylić
przez cały dzień na wietrze i słońcu
jeśli pogłaszczę to, co zepsute w moich rękach
wykiełkuje ponownie

i gdyby pisanie było niczym innym
jak tylko hymnem na zakończenie żniw
jak tylko beztroskim zbieraniem
oliwek lub niesfornych kłosów
lub kiści na mrozie

świętowaniem drugiego żywota rzeczy
odzyskaniem życia, któremu zarzucono bezużyteczność
miłością do drogi?
Pamiętaj o mnie, żniwiarzu

*Aluzja do filmu Agnès Vardy Zbieracze, zbieraczki (2000)

Ada Salas

1965 – , España (Cáceres)

***

Podría describir lo que
se desmorona.
El proceso.
La pausa.
Una lepra tranquila comiéndose los bordes
de las cosas
la pérdida
de la cartografía del
contorno. De lo irreconocible
entonces
como lo familiar. Podría
por ejemplo decir
                            no tiene consistencia
lo que abrazas

o bien

la no carnalidad
de la ceniza
si muerdes del lugar del corazón.

Fotografía de Chris Marker

Tłum. Ada Trzeciakowska

***

Mogłabym opisać to, co
ulega rozpadowi.
Proces.
Pauza.
Cichy trąd trawiący krawędzie
rzeczy
utrata
kartografii
konturu. Z tego co nierozpoznawalne
zatem
jako znajome. Mogłabym
na przykład powiedzieć
                                          brak zawiesistości
temu co obejmujesz

lub

bezcielesność
popiołu
gdy ugryziesz tam, gdzie serce

Olvido García Valdés

1950 – , España

***Deslumbra el cielo

Deslumbra el cielo
si mira fijamente
contra él una flor,
se hace negra y deslumbra.
No habla. Porque son inherentes
al hablar el oír
y el callar. Mira: tomates,
hojas, tallo, tierra. El cielo
es una bóveda, finito
mundo azul sobre el mundo,
los tomates son rojos.

De Caza nocturna (1997)

Fotos propias.

Tłum. Ada Trzeciakowska

***Oślepia niebo

Poraża niebo
gdy wpatruje się
w nie kwiat,
czernieje on i poraża.
Nie mówi. Bo właściwe
mowie jest słuchanie
i milczenie. Spójrz: pomidory,
liście, łodyga, ziemia. Niebo
jest sklepieniem, skończonym
błękitnym światem nad światem,
pomidory są czerwone.  

z Nocne polowanie (1997)

Guadalupe Grande

1965 – 2021, España (Madrid)

La ceniza

Diccionario inventario
lista número preciso
cómputo de un idioma
que no podemos entender

Digo que no existe el olvido;
hay muerte y sombras de lo vivo,
hay naufragios y pálidos recuerdos,
hay miedo e imprudencia
              y otra vez sombras y frío y piedra.

Olvidar es sólo un artificio del sonido;
tan sólo un perpetuo acabamiento que va
de la carne a la piel y de la piel al hueso.
Así como las palabras primero son de agua
          y luego de barro
                    y después de piedra y de viento.

Obra de Gerhard Richer

Tłum. Ada Trzeciakowska

Prochy

Słownik spis
lista dokładny numer
wyliczenia niezrozumiałego
języka

Mówię, że zapomnienie nie istnieje;
jest śmierć i cienie tego co żywe,
są morskie katastrofy i blade wspomnienia,
jest strach i nieostrożność
             i znów cienie i zimno i kamień.

Zapomnienie to tylko fortel dźwięku;
nieustanne umieranie przechodzące
z ciała na skórę i ze skóry na kości.
Tak jak słowa są najpierw z wody
             później z gliny
                           a potem z kamienia i z wiatru.

Olvido García Valdés

1950 – , España

Nadaba por el agua transparente…

Nadaba por el agua transparente
en el hondo, y pescaba gozoso
con un pequeño arpón peces brillantes,
amigos, moteados.
Aquella agua tan densa, nadar
como un gran pez; vosotros,
dijo, me esperabais en casa.
Pensé entonces en Klee
en la dorada. Ahora leo:
estas roto y tus sueños
se cuelan en tu vida, esa sensación
de realidad es muy fuerte; estas pastillas
te ayudarán.
                       Dorado pez,
dorada de los abismos, destellos
en lo hondo. Un sueño subterráneo
nos recorre, nos reune,
nacemos y morirnos, mas se repite
el sueño y queda el pez,
su densidad, la transparencia.

De Caza nocturna (1997)

Tłum. Ada Trzeciakowska

Pływałem w przezroczystych wodach…

Pływałem w przezroczystych wodach
w głębinach, i radosny, przyjaciele, maleńkim harpunem łowiłem połyskujące,
pstrokate rybki.
Ta woda tak gęsta, samo pływanie
niczym wielka ryba; wy,
powiedział, czekaliście na mnie w domu.
Pomyślałem wtedy o Klee
o złotej rybce. Teraz czytam:
Jesteś rozbity a sny
prześlizgują się do twojego życia, wrażenie
rzeczywistości jest bardzo silne; te pastylki
ci pomogą.
                           Złota rybka,
dorada z otchłani, przebłyski
gdzieś w głębi. Podziemny sen
płynie nami, łączy nas,
rodzimy się i umieramy, lecz sen
się powtarza i pozostaje ryba,
jego gęstość, przezroczystość.

z Nocne polowanie (1997)

Fotograma de Elena de Petra Costa y El pez dorado de Paul Klee.

Olvido García Valdés

1950 – , España

Girasol, negro párpado, multiplicada

Girasol, negro párpado, multiplicada
curva para el deslumbramiento. Somos
sólo cautivos,
presencias dentro de otros
que nos llevan. Allá, muy lejos,
el taxista le dijo: discúlpeme,
la ciudad es muy grande, sólo
manejo por las orillas.

De Caza nocturna (1997)

Fotos propias.

Tłum. Ada Trzeciakowska

Słonecznikiem, czarną powieką, pomnożoną

Słonecznikiem, czarną powieko, pomnożoną
krzywą by oślepiać. Jesteśmy
tylko jeńcami,
obecnościami wewnątrz innych
noszących nas w sobie. Tam, gdzieś daleko,
taksówkarz powiedział mu: przepraszam pana,
miasto jest bardzo duże, jeżdżę
tylko po krawędziach.

z Nocne polowanie (1997)

Ada Salas

1965 – , España (Cáceres)

Hay libros que se escriben sobre la carne misma.
Son esas cicatrices que nos hablan
y sangran
cuando el tiempo se rinde a su derrota
un puñado de signos que apenas
comprendemos

y eran el beso intacto de la vida.

Tłum. Ada Trzeciakowska

Są książki, które zapisują się na ciele.
To blizny, które mówią do nas
i krwawią
kiedy czas poddaje się przegrany
garść znaków, które nieledwie
pojmujemy

a były czystym pocałunkiem od życia.

Fotogramas de The Pillow Book de Peter Greenaway y pintura sobre cicatrices de Hélène Gugenheim

Ada Salas

1965 – , España (Cáceres)

No duerme el animal que busca
su alimento. Huele
y está tan lejos todavía
el aire de su presa.
Y vagará en la noche.
Con la sola certeza de su hambre.
Ciego
porque una vez ya supo
de ese breve temblor
bajo su zarpa.

Tłum. Ada Trzeciakowska

Nie śpi zwierzę poszukujące
pożywienia. Węszy
i tak odległy jest ciągle
zapach jego zdobyczy.
I będzie błądzić po nocy.
Z jedyną pewnością swojego głodu.
Ślepe
Bo raz już zaznało
krótkotrwałego drżenia
pod pazurem.

Fotografía de Marit Beer

Aurora Luque

1962 – , España

La deconstrucción o el amor

Amar es destruir: es construir
el hueco del no-amor,
amueblar con milagros la pira trabajosa
echando al fuego lenguas, carne de ojos vencidos,
piel jubilosa, dulce, nucas saladas, hombros temblorosos,
incinerar silencios y comprobar la altísima
calidad combustible del lenguaje.
Hay estadios del cuerpo a cuerpo a cuerpo
que no alcanzaron nombre en el origen.
Y quién inventa hoy
vocablos para el quicio
fragante de una piel, nombres para los grados de tersura,
acidez o tibieza de un abrazo, quién justificaría
las palabras-tatuaje, las palabras tenaces como un piercing,
las palabras anfibias e ilegítimas.
El poeta ha dejado junto a cada palabra
lo que cada palabra le pidiera al oído:
derramarse indecible en otro cuerpo
o estallar en un verso como válvula.
El poeta, desnudo,
cuelga una percha en un árbol perdido
y las palabras van
al poema a vestirse.

Fotogramas de The Pillow Book de P. Greenaway y foto de Logan White

Tłum. Ada Trzeciakowska

Dekonstrukcja czyli miłość

Kochanie to destrukcja: to wznoszenie
wgłębienia z nie-miłości,
meblowanie cudami żmudnego stosu
rzucając w ogień języki, mięso zwyciężonych oczu,
radosną skórę, słodycz, słony kark, drżące ramiona,
to kremowanie milczeń i weryfikacja najwyższych
własności łatwopalnych języka.
Są stadia (od) ciała do ciała do ciała,
które nie sięgnęły po imię u źródeł.
A kto wymyśla dziś
wyrazy by opisać zawias z
pachnącej skóry, nazwy na stopnie gładkości,
kwaśności czy letniości uścisku, kto usprawiedliwiłby
słowa-tatuaże, słowa przywierające jak piercing,
słowa płazy i te nieprawe.
Poeta pozostawił przy każdym ze słów
to o co każde słowo poprosiłoby go na ucho:
nieopisane rozlanie się w innym ciele
czy wybuchnięcie wierszem jak zawór.
Poeta, nagi,
umieszcza wieszak na zagubionym drzewie
a słowa przybywają
do wiersza by się odziać.