Una parte de tú existencia está en tus manos, otra no (Epicteto)
IX (frg.)
Muchos convirtieron la palabra de la sabiduría en una especie de arte; Jugaban con las linternas de la claridad; lucían cuando era importante y cuando era demasiado tarde como virtuosos de la luz en las tinieblas del mundo. Cuanto más densas eran las tinieblas, más luminosa lucía la linterna. Y el sabio gozaba viendo las polillas grises lanzarse deslumbradas contra el ardiente cristal.
* * *
No confíes tampoco unilateralmente en la adoración de la belleza. Con el tiempo se fue convirtiendo en una virtud general y espanta ahora a todo el muguete del valle.
Andamos comiendo belleza por dondequiera que vamos, pero el Sol, el único que penetra y vigila, descifra también la elección más corriente de caminos de la sed de belleza. Por eso arroja constantemente nuestros elegidos trozos de placer, como si fuese carne; los arroja una y otra vez a los mordisqueantes perros de Diana.
Tłum. Ada Trzeciakowska
Li Kan przemawia pod drzewem
Jedna część twojego istnienia jest w twoich rękach, druga nie. (Epiktet)
IX (frg.)
Wielu uczyniło ze słowa mądrość pewien rodzaj sztuki; Zabawiali się kagankiem jasności; rozświetlali się, kiedy było potrzeba i kiedy było za późno niczym wirtuozi światła w mrokach świata. Im gęstszy mrok, tym jaśniej świecił kaganek. A mędrzec radował się na widok szarych ciem ciskających się w zaślepieniu na rozżarzone szkło.
***
Nie pokładaj bezmyślnie ufności w uwielbieniu piękna. Z czasem przekształciło się ono w cnotę powszechną i przeraża teraz każdą konwalię.
Poruszamy się jedząc piękno gdziekolwiek idziemy, ale Słońce, jedyny byt, który przenika i czuwa, odczytuje również najpowszedniejszy wybór dróg do pożądania piękna. Dlatego stale rzuca nam wybrane kąski przyjemności, jakby były mięsem; rzuca je raz po raz kąśliwym psom Diany.
Una vez encontré en las entrañas de un bosque un hacha clavada en la tierra hasta el mango. Era como si alguien hubiese querido hendir el mundo entero en dos trozos de un solo hachazo. La voluntad no había faltado, pero se había partido el mango.
Obras de Paco Pomet
Tłum. Ada Trzeciakowska
Niemoc
Kiedyś znalazłem topór w głębi lasu wbity w ziemię aż po sam trzonek. Wyglądało to tak jakby ktoś chciał rozłupać świat na dwoje jednym uderzeniem siekiery. Chęci nie brakło, lecz trzonek pękł.
Si tienes dos monedas, dijo Li Ti durante un viaje, compra un pan y una flor El pan te sirve de alimento. la flor que compres significa que la vida merece ser vivida.
Rada Li Ti
Tłum. Leonard Neuger
Jeśli posiadasz dwa pieniążki, powiedział w czasie podróży Li Ti, to kup jeden chleb i jeden kwiat. Chleb będzie ci ku pożywieniu. Kwiat, który kupisz, oznacza, że życie warte jest życia.
Li Ti’s Advice
Transl. S. Klass
If you own two coppers, said Li-Ti on a journey, buy one loaf of bread and one blossom. The bread is there to fill you The blossom you buy is to tell you that life is worth the living.
El año sexto seguía Aniara adelante a velocidad invariable hacia la imagen de Lira. El astrónomo jefe pronunció ante los migrantes un discurso sobre la profundidad del espacio. Sostenía en la mano un hermoso cuenco de cristal: Empezamos ya a intuir que este espacio en el que bogamos es de clase diferente de la que pensábamos cuando en la Tierra revestíamos la palabra espacio con nuestra imaginación. Empezamos a intuir que esta deriva es más profunda de lo que nos parecía, que el conocimiento es una candidez ingenua y que, a partir de una medida equis de una visión, ha dado en creer que el Misterio tiene estructura. Ya empezamos a intuir que lo que llamamos espacio y cristalinidad en torno al casco de Aniara es espíritu, eterno espíritu inaprehensible; que nos hemos perdido en el mar del espíritu. Nuestra nave espacial Aniara avanza en algo que no posee cráneo, ni tampoco necesita masa cerebral. Avanza sin cesar por algo que es, pero que no tiene por qué seguir las vías del pensamiento: un espíritu que es más que el mundo racional. Así es: Dios, Muerte y Misterio a través, va la nave Aniara sin guía y sin destino. ¡Ay, quién pudiera regresar a la base, ahora que hemos descubierto qué es esta nave: una mera burbuja en el cristal del espíritu de Dios! Os contaré lo que me han dicho del cristal y entonces lo comprenderéis. En todo cristal que permanece intacto el tiempo suficiente se va moviendo la burbuja poco a poco, infinitamente lenta hacia otro punto del cuerpo cristalino; a los mil años la burbuja habrá hecho un viaje en ese cuerpo. Lo mismo sucede en un espacio infinito cuyos abismos, de años luz de profundidad, un arco trazan en torno a la burbuja navegante que es Aniara. Pues aunque la velocidad que alcanza es grande y mucho mayor que la de un planeta veloz, a la luz de las medidas espaciales, es su celeridad exactamente igual a la que sabemos que adquiere la burbuja en este cuenco de cristal.
*
Aterrado al comprenderlo huyo yerto de la sala de la mima a la luz roja del salón de baile; allí encuentro a Daisi. Mendigo la acogida de su abrazo salvador, suplico el acceso a su seno velludo donde la cruda certeza de la muerte no es. Ahí queda aún la vida en las salas de Mima, en el seno de Daisi viven los valles de Doris cuando el uno en el otro, sin frialdad ni amenaza, olvidamos los espacios que rodean Aniara.
Recomiendo leer esta reseña a modo de introducción a la película.
Aniara
13.
Tłum. Janusz B. Roszkowski
Szóstego roku mknęła Aniara z nie zmniejszoną szybkością ku gwiazdozbiorowi Liry. Główny astronom wygłosił dla emigrantów odczyt o głębi przestrzeni kosmicznej, unosząc w ręku piękna czarę ze szkła:
Zaczynamy powoli przeczuwać, że ta przestrzeń, w którą wnikamy, jest innego rodzaju niż to, co przez to pojęcie rozumieliśmy na Ziemi, oblekając je naszą fantazją. Zaczynamy przeczuwać, że nasze zagubienie jest jeszcze głębsze, niż mogliśmy sądzić, że wiedza jest świętą naiwnością, która z odmierzonej miary myślowej wizji wykoncypowała, że Zagadka ma strukturę. Już teraz przeczuwamy, że to, co zwiemy przestrzenią, ta idealnie krystaliczna próżnia wokół kadłuba Aniary, jest duchem, wiecznie niepojętym duchem, że zatraciliśmy się w morzu ducha.
Nasz statek kosmiczny Aniara mknie w coś, czego żadna puszka czaszkowa nie ma i czego żadna substancja mózgowa nie potrzebuje. Mknie w coś, co istnieje, lecz co nie musi wędrować drogą myśli: duch, będący czymś więcej niż światem myśli. Tak, poprzez Boga i Śmierć i Zagadkę mknie bez celu i śladu nasz kosmiczny statek. O, gdyby się dało powrócić do naszej bazy, teraz kiedy odkryliśmy, czym nasz statek kosmiczny jest: w szkle Bożego ducha małym pęcherzykiem gazu!
Opowiem, co słyszałem o szkle i wówczas zrozumiecie. W każdym szkle, które wystarczająco długo stoi w bezruchu, przemieszcza się stopniowo gazowy pęcherzyk nieskończenie powoli ku innemu punktowi w ciele szkła i po tysiącu lat podróż pęcherzyka dobiega kresu.
Tak samo dzieje się w nieskończonej przestrzeni, gdzie otchłań lat świetlnych wysklepia się wokół przemieszczającego się pęcherzyka Aniary. Albowiem mimo iż prędkość statku jest wielka – dużo większa od szybkości jakiejkolwiek planety – mierzona miarą trzeciego stopnia odpowiada dokładnie prędkości, z jaką przemieszcza się pęcherzyk w tej czarze ze szkła.
*
Przerażony tą jasnością uciekam zmarznięty od hallu Mimy do czerwonych świateł tanecznego salonu, gdzie znajduję Daisi. Żebrzę u jej zbawiennych objęć o spotkanie, błagam o wejście w owłosione łono, gdzie zimna jasność śmierci nie istnieje. Tam życie trwa w dolinach Mimy, doliny Doris żyją w łonie Daisi, kiedy wnikając w siebie ciepło i bezpiecznie zapominamy, że Aniara pędzi w czarną bezdeń.
Transl. S. Klass & L. Sjoberg
Aniara
13.
In the sixth year Aniara fared with undiminished speed toward Lyra’s stars. The chief astronomer gave the emigrants a lecture on the depth of outer space. In his hand he held a splendid bowl of glass:
We’re slowly coming to suspect that the space we’re traveling through is of a different kind from what we thought whenever the word “space” was decked out by our fantasies on Earth. We’re coming to suspect now that our drift is even deeper than we first believed, that knowledge is a blue naiveté which with the insight needful to the purpose assumed the mystery to have a structure. We now suspect that what we say is space and glassy-clear around Aniara’s hull is spirit, everlasting and impalpable, that we are lost in spiritual seas.
Our space-ship Aniara travels on in something that does not possess a brain-pan and does not even need the stuff of brains. She’s traveling on in something that exists but does not need to take the path of thought. Through God and Death and Mystery we race on space-ship Aniara without goal or trace. O would that we could turn back to our base now that we realize what our space-ship is: a little bubble in the glass of Godhead.
I shall relate what I have heard of glass and then you’ll understand. In any glass that stands untouched for a sufficient time, gradually a bubble in the glass will move infinitely slowly to a different point in the glazen form, and in a thousand years the bubble’s made a vovage in its glass.
Similarly, in a boundless space a gulf the depth of light-years throws its arch round bubble Aniara on her march. For though the rate she travels at is great and much more rapid than the swiftest planet, her speed as measured by the scale of space exactly corresponds to that we know the bubble makes inside this bowl of glass.
*
Chilled at such certitude, I take flight out of the mima-hall to the ruddy light filling the dance-hall and, finding Daisy there, I seek admission to her womb of hair, in her savior-arms I beg a tryst where death’s cold certitude does not exist. There’s where life remains in Mima’s room; the Doric valleys live in Daisy’s womb as in ourselves, no cold or threat to hound us, we lose track of the spaces that surround us.
Tu avidez de calma y tu ansia de movimiento, de inquietud cantan un dúo hostil a lo largo de una vida de olas y valles. ¿Cuál es la razón de vivir? Ninguna y sin embargo todas. ¿Cuál es la razón de morir? Lo mismo. Esos ojos desgraciados vieron más de lo que podían arreglar, esos ojos felices vieron con una confianza heredada las cosas rectas y redondas, los árboles con raíces y copas. El fluir y volar y arrastrarse, una ruina felizmente combinada.
Fotografía de Marit Beer
Tłum. Janusz B. Roszkowski
Rozdwojenie
Twoje pożądanie spokoju i pragnienie ruchu, niepokój pobrzmiewają wrogim duetem przez życie opisane falą i doliną. Czym jest to, co stanowi o sensie życia? Niczym, a jednak wszystkim. A to, co stanowi o bezsensie życia? Tym samym. Te nieszczęśliwe oczy widziały więcej, niż mogły uporządkować, te szczęśliwe oczy widziały z odziedziczoną ufnością rzeczy proste i okrągłe, drzewa z korzeniami i koronami. Nurt i lot i pełzanie, błoga mieszanina zatraty.
